Les trois Polonaises et la Suisse (2004)


Afgelopen september leerde ik aan het meer van Genève de Poolse
au pair Agata kennen. Zie "De dame in het blauw (2003)".
Dit is het vervolg in vier delen.


Les trois Polonaises et la Suisse (1)

De afgelopen winter hebben we middels een briefwisseling
elkaar van het wel en wee op de hoogte gehouden. Ik heb haar
ook een paar zelf samengestelde ceedees gestuurd. Een beetje
onnodig dat ze vervolgens de drang voelde hetzelfde voor mij
te doen.
Die correspondentie bleef voornamelijk steken bij feitjes en
oppervlakkigheden, mede door het onvoldoende beheersen van
de Engelse taal.
Maar zoals ze in de laatste brief schreef: "Ik denk veel over
het verleden en over de toekomst, maar het is lastig daar over
te schrijven."

Nu was het dan zover. Zaterdag 8 mei, bijna acht maanden
later, ontmoeten we elkaar op dezelfde plek waar we afscheid
namen. Het is bewolkt, maar zacht weer.
Het straatje, "Chemin", van de afgelegen woonwijk straalt de
tevredenheid en onverschilligheid van Zwitserland uit.

Daar is ze, Agata, glimlachend komt ze aanlopen. Een
groenkleurige trui en jeans dragend. Er volgt een warme
omhelzing.

We drinken koffie (zij) en thee (ik) op haar kamer. De vader
van haar bazin is gisteren overleden. Hij was ruim 80, sterk
dementerend en lag al twee maanden in het ziekenhuis. Onze
samenscholing dreigde bijna in het water te vallen omdat ze
door dit voorval oorspronkelijk dit weekend ook op de
kinderen zou moeten passen (normaal is ze weekends vrij).
Maar gelukkig, ze hoeft niet te werken.

Op de enorme spiegel in haar kamer staat in grote rode letter
op stukken papier geschreven, in het Pools. Ik lees hardop
voor wat er staat. De betekenis is eenvoudig te raden: "Ik
moet 5 kilo afslanken".
Ze moet lachen. "Don't tell that to anyone!"

Rond elf uur gaan we op pad.
Na wat inkopen bij de supermarkt, onder anderen haar
favoriete koekjes, vertrekken we naar haar vriendin Monika.
Die is een paar kilometer verderop als au pair gestationeerd.

We brengen een verrassingsbezoek.
Monika is ongeveer even groot als Agata. Ze heeft lang zwart
haar, is energiek, heeft een diepe stem (waar ik geen zware
rookstem mee bedoel) en brede jukbeenderen.
Het gezin heeft net de lunch achter de kiezen. Ze wonen in
een groot oud huis, een soort van hobbyboerderij. Er zijn
vijf puppy's, de moeder en een tante van de hondjes. Ook de
tepels van tante krijgen ruim aandacht van de kleintjes.

Wat je au pair noemt; in wezen zijn de jongens oud genoeg om
zichzelf te redden, dertien en vijftien jaar namelijk. Haar
hoofdtaak is dan ook het mee verzorgen van de paarden van de
van oorsprong Engels bazin en wat huishoudelijk schoonmaken.
Kay, het is alsof ik een vrouw uit Britse televisieserie
ontmoet. Een zelfverzekerde versie van Lady Di, om enigszins
een beeld te geven. Ze hoort direct aan mijn accent dat ik
uit Nederland kom.

De man van Kay, Pierre, heeft een Boulangerie. Hij spreekt
nauwelijks Engels en dat stoort hem enorm. Het gezin woont
in een dorpje op een soort van hoogvlakte ten noorden van
het meer van Geneve. De weg er naartoe voert in lange
kronkels tussen wijnbergen.

Ik krijg de foto's te zien van Monika haar avonturen in
Zwitserland. Meteen krijg ik er spijt van dat ik in de
winter niet ben langsgekomen, die winterse plaatjes
bekijkend. Ze weten te vertellen dat het in januari prachtig
zonnig weer was.

De rechter wenkbrauw van Monika is voorzien van een zwart
streepje: hechtingen. Ik mag niet verklappen hoe dat zo is
gekomen. Ze hebben vorige week een feestje bezocht en in de
toiletruimte is ze door een glazen deur gelopen. Ze zit er
over in of ze de schade zou moeten vergoeden. Met de andere
wenkbrauw maakt ze verleidelijke beweginkjes. En anders wel
door met een nonchalante krulbeweging een tijdelijke staart
in haar haar te maken.

's Middags gaan we naar een steengroeve. Kay neemt de
komende week deel aan een wedstrijd dressuur in Windsor. Ze
wil vanmiddag trainen, om de dieren in vorm te houden. We
laden oranje pionnen achter in mijn auto en gaan alvast
vooruit om een parkoers uit te zetten: een acht waar Kay met
koets en paarden tussendoor moet rijden, de aftand tussen de
pionnen mag maximaal 1m70 zijn.
Leuk om dit een keer mee te maken!

De 's avonds eten we pizza in het stadje aan het meer. Ik
krijg van Kay de opdracht goed op de dames te passen. Ze
mogen geen fratsen uithalen.
"Like walking through doors of glass", floept er uit mij.
Oeps.
"O that's what she has done."
De dames giechelen.

De brandkranen in het stadje zijn beschilderd, waarschijnlijk
om een aanvaardbaar Zwitserse straatbeeld te geven. We lopen
nog wat rond omdat het restaurant pas om halfzeven opengaat.
Monika heeft de lunch overgeslagen en heeft een erge trek.
Even later zit Agata tegenover mij met rode wangen te nippen
van haar pivo. Ook Monika heeft het zichtbaar warm gekregen
van het pittige eten.
Nasdrav je!

De volgende ochtend ben ik weer rond tien uur bij het huis
van Agata. De familie is naar de kerk. Ze maakt net als
gisteren sandwiches voor de lunch. We zijn vandaag van plan
naar nog een andere vriendin te gaan, een au pair aan de
oostzijde van het meer, Ania.
Wederom een verrassingsbezoek.

Haar vriendinnen hebben hier dankzij haar een plekje
gevonden. Ik merk dat ze veel aan hen heeft, want ze moet
niet meer zonodig haar verhaal kwijt, wat vorig jaar wel het
geval was.

We komen er rond het middaguur aan. Ania woont in een
villawijk met fleurige huizen; zachte kleuren en bijna
allemaal voorzien van een zwembad.
Ania heeft halflang donker haar. Ze is klein en heeft in
tegenstelling tot de twee anderen niet van die typisch,
Poolse, brede jukbeenderen.
Haar ontbijt bestaat uit chocoladerepen, koffie en een
sigaret (dat laatste uiteraard op het terras).
Ania praat veel, maar zegt weinig. Ook maakt ze de woorden
vaak niet af.
Haar gastgezin verwent haar in overvloed met cadeaus. De
kinderen zijn Jean-Claude (sjon-kloot) en Daniëlle. Hij een
verwend jochie, zij een creatief kunstenaresje (ze had leuke
dingetjes gemaakt voor moederdag).

Later vertelt Agata dat de thuissituatie van Ania op een
vergelijkbare manier 'armoedig' is als die bij haar. Ania
wenst daar niet over te praten met haar gastgezin. Ze is
bang dat er dan vragen over gesteld worden en ze nog meer
overladen wordt met luxe.

Het gezin van Ania is van oorsprong Brits. De hond Lucky
heeft lasagne gehad en dat is hem niet goed bekomen: "He
pukes". Hij moet buiten op het terras blijven, wat hij ook
moeiteloos doet: geen beweging in te krijgen.
Unlucky dus.

De knuffelgrage rode kater, die ons gezelschap houdt, heet
Garfield. De haartjes op de trui van Ania verwijdert ze
regelmatig met een borsteltje met een soort van plakpapier
(zoiets had ik nog niet eerder gezien). De kat moet zijn
slaperigheid veelvuldig ontgelden door het gepulk door
Ania met een potlood.

Later die middag wandelen naar het meer. Het toerisme is nog
niet op volle toeren gekomen. Het is er rustig. Na de
wandeling krijgen we door de vrouw des huize een Zwitserse
specialiteit voorgeschoteld: een soort dikke rode ham met
kaas en uitjes, voor op brood.


Les trois Polonaises et la Suisse (2)

[Van maandag tot en met vrijdag ben ik naar de Franse
Riviera, alwaar ik onder meer twee dagen de voorbereidingen
en start van het filmfestival in Cannes meemaak. Een
belevenis op zich.]

De zaterdag voor mijn vertrek gaan Agata en ik nog een keer
naar Monika. Voor de gastgezinnen heb ik rode wijn meegenomen
uit Alpes de Haute Provence.

Agata is nog maar net wakker wanneer ik haar ophaal. Gehaast
maakt ze zich gereed voor het vertrek. Een zucht van haar
roept in mij een traditionele wederzucht op.
Ons ritueel.
We glimlachen naar elkaar.

Bij de oprit naar de snelweg staat politie.
"I see Police everywhere."
"They are looking for you, or for me, or for someone who
walked through a door of glass ".

Het gehele huis draagt sporen van de paardrijsport: foto's,
lintjes en medailles. Monika weet te vertellen dat Kay bij
de eerste wedstrijd 1 na laatste is geworden. We, dat wil
zeggen Pierre, de twee jongens, de twee dames en ik, hebben
een snelle onordelijke lunch: stokbrood, kaas, salami, sla
en ijsthee. Agata, van het uitslooftype, ruimt op.

Even later spelen we met de puppy's in de tuin. De ontlasting
van de kleintjes valt ten prooi aan de tante.
Lekker oppeuzelen maar. Viezeriken.
"That's nature", aldus Monika.

Bij de thee eten we bavaroistaart. Pierre en de jongens eten
alleen verse bakwaren. De taart blijft onaangeraakt, zodra
hij in de koelkast heeft gestaan. Het was dus overbodig dat
we de taart in zes stukken hebben gesneden. (Ik schrijf we,
omdat ik het in gedachten veel handiger had gedaan).

Agata gaat deze middag voor het eerst paardrijden: een
schitterend gezicht tussen de gele bloemenvelden (koolzaad
hoor ik net van mijn vader).
Ze is nauwelijks zenuwachtig en het rijden gaat haar ook heel
goed af. Monika gaat vervolgens nog alleen een rondrit maken.

Agata en ik wandelen in de tussentijd rondom het dorpje.
Ze vertelt dat ze geïnteresseerd is geraakt in Boeddhisme
en ooit graag naar India wil.
We hebben het over de festiviteiten van de Poolse gemeenschap
van afgelopen 1 mei, vanwege het toetreden tot de EU.

Per dag krijgt ze soms meer dan 1 SMS van haar moeder: een
overbezorgde moeder, die alles willen weten wat haar dochter
in den verre uitvreet.
Het liefste blijft Agata zoveel mogelijk in het buitenland.
Haar kinderen en kleinkinderen zullen een veel beter
leven/toekomst hebben.

Na het paardrijden (huh, ik niet, ben je mal) eten we nog
een ijsje bij het recreatieparkje "Signal de Bougy". De
dames willen samen op de foto op een standbeeld ezel.

Ze horen een klein meisje iets in het Russisch roepen. We
hebben het over overeenkomsten tussen diverse talen. Ik
leer onder anderen wat links en rechts in het Pools is.
De Poolse taal heeft de eigenschap om zelfs namen te
veranderen: Monika kan bijvoorbeeld in sommige gevallen
Monike of Moniki worden. Maar dat gaat me allemaal te ver
om te leren.

Volgens Monika hebben de smurfen als allereerst westerse
cartoon de communistische televisie verovert. Mijn voorkeur
voor Tom & Jerry kan ze niet delen: te gewelddadig.

Gisteren, vrijdag, heeft Agata bij de school van 'haar'
jongens nog een au pair ontmoet. Bij haar vraag waar die
'nieuwe' vandaan kwam, bleek het ook een Poolse te zijn.

Een Poolse invasie.

Ik breng de twee terug naar het huis van Monika en
een half uurtje later 'wil' ik weg.
Mja, pleziertjes duren niet eeuwig.
Afscheid nemen, kun je het beste zo kort mogelijk houden.
Kussen: links, rechts en links. (Het gaat goed met mijn
sociale vaardigheden.) Op naar mijn hotel.

Over vijf weken kom ik terug.
De plannen voor dan: "to the mountains".

Johan (8, 9 en 15 mei 2004)



Les trois Polonaises et la Suisse (3)

Het weekend van 26 en 27 juni heb ik weer afgesproken met
de Poolse dames in Zwitserland. Maar voorafgaand aan die
ontmoeting breng ik nog een traditionele week door in
Zuidoost-Frankrijk.

Na een vlotte vrijdagse reisdag door Duitsland en
Zwitserland zoek ik op zaterdag mijn vertrouwde plekjes
op aan Lac d'Annecy. Een rustdag.

De volgende dag staat een lange bergroute op het programma.
Maar een storing geeft tijdens het ontbijt een aanblik van
bewolkt en regenachtig weer. De twijfel slaat toe.

Wanneer ik het hotel verlaat, zie ik dat de achterband aan
de bestuurderszijde bij lange na niet de juiste
bandenspanning meer heeft. Ik rijd rustig naar een
tankstation; het is zondagochtend, niet racend meegesleurd
wordend door de plaatselijke bevolking.
Tja, een defecte bandpompinstallatie. De madame van ESSO
verwijst me naar een BP-station in de richting van Chambery.

Ik ontdek dat er een houtschroef in de band zit. Maar op
zondag hoef ik geen bandreparatie te verwachten, dus eerst
maar bijvullen. Ik hoor de lucht bij het lek weer uitstromen.
Toch heeft het weinig nut om hier triestig in Annecy te
blijven hangen. Enfin, ik ga dus maar richting Albertville.

Net voor Albertville is een Intermarche (Les mousquetaires)
open. Ik haal vers eten voor vandaag. Op zich was ik al
voorbereid op een zondag zonder supermarkt; een meevaller
dus. De band loopt leeg, maar niet zichtbaar snel. Ik
besluit toch richting Grande Alpes te rijden, par Route
National, direction Turin.

Bij de beklimming van Mont Cenis zit ik tijdelijk in een
dichte mist. Een grijze stier blaast naar me wanneer ik een
kiekje van hem maak. Slechts een dun elektrisch draadje
scheidt ons van elkaar.

Zodar de top is bereikt, de Italiaanse grens naderend, klaart
het weer op. Ik blijf een paar uur bij het schitterende
bergmeer van Mont Cenis: picknicken, wandelen en ik rijd met
de auto nog naar de andere kant van het meer. De bewolking
afgewisseld met blauwe stukjes lucht, de vele bruine koeien,
leveren mooie plaatjes op.

Aangezien het weer steeds beter aan het worden is, waag ik
het ook Col de L'Iseran te beklimmen. De dag voor mijn
vakantie was volgens www.infotrafic.com deze col nog
gesloten, maar onderweg stond inmiddels al aangegeven dat de
col "Ouvert" was.

Sporen van de winter zijn nog goed te zien; het asfalt is
deels vernield en op sommige stukken rijd ik tussen flink
hoge sneeuwmuren. De top van de col ligt op 2770 meter. Het
is 5 graden en af en toe zit ik met mijn neus in de wolken.

De band loopt inmiddels niet meer (hoorbaar) leeg. De schroef
heeft zich misschien loom versmolten in de heet geworden band.

De volgende ochtend ga ik naar een officiële autodealer waar
ik de band laat repareren. De beste man zegt in Engels
klinkend Frans of Frans klinkend Engels, eerst dat hij me pas
om tien uur kan helpen. Maar wanneer ik ga zitten en hij het
toch niet zo druk blijkt te hebben, mag ik om twintig over
negen mijn reis al weer voortzetten. Kosten: 27 euro 51.

Via de kortste route rijd ik naar de spectaculaire Gorges de
la Bourne en Les Grandes Goulets, werkelijk bijzonder.
De D518 voert door een zeer waterrijke kloof
('goulet' = bergengte) die aan alle kanten zwaar begroeid is,
alsof je door een tropische broeikas rijdt.
Het is vandaag 21 juni, met veel zonneschijn, ideaal weer dus
voor geslaagde foto's in deze donkere krochten.

Ik rijd door naar het zuiden; eens iets anders dan de N75 of
N85. Dit is een mooi en rustig alternatief. Tolwegen zijn
voor mij in Frankijk sowieso geen optie. Je doet er
wel wat langer over, maar vakantie is er om te onthaasten.
Deze hoogvlakte is zondermeer de moeite waard: prachtige
velden met klaprozen, omringt door bergen, en de afdaling
richting het stadje Die is ook mooi.

In Cannes parkeer ik de auto op de grens met het stadje
La Napoule. Wanneer ik de achterklep opendoe om een verse
voorraad frisdrank in mijn rugzak te laden en de
wandelschoenen te pakken, zie ik een beangstigend groot
gat in de stoeprand zitten: een afvoerput
met in de straat nog een groot rooster. Als daar de
autosleutel maar niet in valt, denk ik.

Aan het begin van de avond, terug bij de auto. Wederom
sta ik met de achterklep open naast die gevaarlijke put,
maar denk daar niet meer aan. Totdat de sleutel van de
achterbumper valt en, je raadt het al, in dat gat valt.
Oeps, kortstondige paniek. Ik zie nog dat de sleutel in
twee etapes nog verder naar beneden valt. Maar hij blijft
zichtbaar.

Ik trek hard aan het rooster in het asfalt. Dat klapt
wonderwel eenvoudig open. Met mijn bovenlichaam in de
put gedoken, probeer ik uiterst gestrekt de sleutel
te pakken. Zonder spierverrekking lukt dat ook nog.
Pfoeh, mazzel gehad.

Na twee dagen aan de Middellandse Zee, vertrek ik weer
richting het noorden. Overigens, het uitzicht op de Mont
Blanc bij Plataeu d'Assy is schitterend. Ander hoogtepunten
waren Col de Forclaz met het uitzicht op Lac d'Annecy (mooi
wandelgebied en ideaal voor parazeilen) en de afdaling naar,
en het uitzicht op, de stad Martigny zodra je Zwitserland
binnenkomt.

Zaterdag 26 oktober om 11 uur sta ik bij het huis van Agata.
Haar spullen staan al aan het begin van de oprijlaan.
De enige geluiden in de luxe woonwijk zijn die van vogels.
Rust is hier de heerser.


Les trois Polonaises et la Suisse (4)

Agata is afgelopen woensdag teruggekeerd uit Polen waar ze
voor haar examens was (die heeft ze gehaald; volgens haar
een te laag niveau, maar ze wil er ook niet veel moeite voor
doen).
Ze heeft zomerse kleding voor haar vriendinnen meegebracht.

We halen eerst Monika op en rijden na een koffie- en
theepauze door naar Ania. Het is inmiddels tegen de dertig
graden. Als verlate lunch krijgen we bij Ania overgebleven
pasta uit de microgolfoven.

Agata fluistert me in het oor dat ze proberen een ander
gezin te vinden voor Ania. De mensen doen er met cadeaus
alles aan om het verblijf aangenaam te maken, maar Ania
vindt het er niet prettig en ze vrolijkt dan ook helemaal
op zodra ze haar vriendinnen ziet.

Agata blijft nog tot oktober in Zwitserland. Ze wil na haar
studie wel weer terugkeren, maar dan ook bij een ander gezin.
De sfeer bij het huidige gezin is bijna nooit prettig. Op
haar kamer voelt het soms alsof ze in een gevangenis zit,
ondanks dat ze de ruimte leuk aangekleed heeft. (Een kamer
onder het huis met slechts een beetje buitenlicht via een
rooster.)

Het doel van vandaag is "The mountains". Dat hadden we vijf
weken geleden afgesproken.

In de loop van de middag rijden we via L'Aigle richting het
bergdorpje Leysin. Agata zit dit keer naast me (ze rouleren)
en vindt de afgrond rechts naast haar maar niks.
Van Monika moet ik korte stuurbeweginkjes naar links en
rechts maken. Uiteraard doe ik dat.
Agata en Ania krijsen!

Nog net voor 17 uur gaan we met z'n vieren in een ei-vormig
bakje met de kabelbaan naar Le Berneuse. Het weer is nog
steeds uitstekend en het uitzicht rondom is formidabel,
adembenemend, wondervol.

We eten een ijsje bij het restaurant en leggen vervolgens de
terugweg lopend af. Onderweg houden we een picknick waarbij
de dames chips en blikken pivo uit de rugzakken tevoorschijn
halen. Ik houd het bij een flesje ijsthee.

Na de Pivo gaan we nog sneller naar beneden, inclusief een
plaspauze (vanwege de pivo). Ik constateer dat ze een goede
conditie hebben voor zo'n stevige wandeling. Anja plukt
onderweg ieder nog niet eerder geziene bloem.

Monika had van tevoren via internet een hostel gevonden voor
slechts 27 CHF per persoon. De hostellier wil veel weten,
ik merk aan de dames hun terughoudendheid dat ze hem te
nieuwsgierig vinden.

Tot na middernacht zitten we te genieten op het balkon van
de Hiking Sheep: uitzicht op besneeuwde bergen. De dames
drinken weer pivo. Later, wanneer een Canadees met
een paardenstaart aanschuift, komt er nog een fles wino
tevoorschijn. Af en toe loop ik naar de televisiekamer om
de stand tussen Nederland en Sverige te zien: nul nul.

De volgende ochtend wandelen we naar een niet zo hoog
gelegen bergrestaurant, op aanraden van Kay (de bazin van
Monika). Ik stel voor dat ik in oktober hun ga opzoeken in
Poznan. Via de mail zullen we nog een weekend vastleggen.

Onderweg komt een koe ons tegemoet. Ze drinkt uit de waterbak
en krijgt cornflakes van Monika. De handen van Monika zitten
onder het kleverige speeksel; dat krijgt ze er maar moeizaam
af.

Na deze schitterend zondag in de bergen eten we mixed salad
in een dorpje aan Lac Lemain. Ania vindt een stukje mais in
de salade. Ik vind later ook slechts 1 stukje.
Wat karig zegh. Misschien is de mais hier erg duur.
Mja, eigenlijk is alles in Zwitserland duur. Als toetje kies
ik aardbeien met slagroom. De dames eten ijs. Smullen maar!

We zijn inmiddels allemaal moe. Ania blijft achter bij haar
gastgezin.
"I will be the next", zegt Monika.
Tja, helaas wel.

Kay is net terug van een dressuurwedstrijd. Een van de paarden
is aan een voet gewond geraakt doordat de ander er bij een
stuurmanoeuvre op stapte.

Van de vijf puppies zijn er vier inmiddels verkocht. Volgens
Monika hebben ze de minst slimme gehouden. Het maakt
eigenlijk niet uit wat je roept. Ze reageert op jouw stem.
Aldus Monika, die uit wandelen is geweest en onderwijl het
sprookje van Roodkapje vertelde.

Als laatste breng ik Agata thuis. We zeggen onderweg weinig
meer. Vermoeidheid. Rond half tien zit ik nog naar een
voetbalwedstrijd te kijken in het hotel, wachtend tot ik
slaap krijg.
Morgen weer naar Nederland.
Overmorgen weer uitrusten op het werk.

Johan (18 t/m 28 juni 2004)