Nepal (2012)


Oktober en november zijn de beste maanden voor een reis door Nepal.
Het regenseizoen is afgelopen en de temperatuur ligt tussen 20 en
25 graden met frisse nachten door de hoogte. Omdat ik de tijd heb
en graag in alle rust het land wil verkennen, heb ik besloten om
een maand te blijven. Voorafgaand aan deze reis ben ik twee maanden
in China geweest.

Op 28 oktober vlieg ik vanuit het zuiden van China naar Kathmandu.
Ik blijf eerst een week in de buurt van het vliegveld in een
guesthouse van een Nederlands/Nepalees koppel.
http://www.thevalleyguesthouse.com/
Daarna naar het hart van Kathmandu. Ik hoop diverse uitstapjes in
de Kathmandu Valley te kunnen doen.

Op 10 november sluit ik me aan bij een Nederlandse groep van reis-
organisatie Sawadee en reis twee weken met hen door Nepal. Dit is
het hoogseizoen en kennelijk is Nepal populair, want de reis is
met 16 personen helemaal volgeboekt. Drie echtparen en tien alleen-
gaanden, waarvan twee mannen. Omdat de toeslag voor een éénpersoons-
kamer nogal hoog is, heb ik dus een vaste kamergenoot.

Ik heb voor Sawadee gekozen omdat zij tijdens het Tihar festival
reizen en een relatief eenvoudige route zonder een trekking bieden.
Een trekking is niks voor mij. Een dagwandeling in de bergen vind
ik prachtig, maar met een rugzak op pad zie ik niet zitten. In de
route zijn de koningssteden (Kathmandu, Bhaktapur, Patan) en Newari-
dorpen (Bandipur, Nuwakot) opgenomen en een jeep safari in het
Nationale Park Chitwan. Op zich zou ik niet snel een reis naar een
Afrikaans land gaan voor safari's, maar nu kan ik zonder naar Afrika
te gaan toch zoiets meemaken. Daarna blijf ik nog twee dagen alleen
in Kathmandu en vlieg twee dagen na de groep op 26 november terug
naar Nederland.

Nepal zit tussen Tibet en India ingeklemd. In 2009 heb ik een
bijzondere reis door China gedaan inclusief een week in Tibet.
Helaas is het moeilijk om Tibet te bezoeken doordat de Chinese
regering het vaak voor buitenlanders afsluit en je er alleen met
een groep kunt komen. Maar 'gelukkig' wonen in Nepal ook veel
Tibetanen waardoor het in dit land met een grote verscheidenheid
aan volken ook mogelijk is om van de Tibetaanse cultuur te genieten.
Daar kijk ik naar uit!

Eén van de meest opmerkelijk gebeurtenissen uit de recente
geschiedenis van Nepal is het koningsdrama van 1 juni 2002.
Kroonprins Dipendra schoot tien van zijn familieleden dood waarna
hij zichzelf van het leven beroofde. Hoewel de ware toedracht niet
bekend is, vermoed men dat hij deze door drugs gevoede moordpartij
heeft gedaan nadat zijn ouders de vrouw die hij wilde trouwen
hadden afgewezen. De impopulaire Koning Gyanendra en een onrustige
politieke periode leverde op 10 april 2008 een overwinning op voor
de Maoïsten, die het einde van 240 jaar koninklijke leiderschap
betekende.

Ondanks veertig jaar buitenlandse hulpverlening is Nepal één van
de armste landen, met een gebrek aan voedsel, een zeer lage
besteding aan gezondheidszorg en de op drie na hoogste kindersterfte.
Het kastensysteem heeft een enorme invloed op de hiërarchie, status,
carrière en keuze van huwelijkspartner. De gemiddelde leeftijd voor
meisjes om te trouwen ligt net onder 19 jaar.
Gearrangeerde huwelijken zijn nog de norm in de Nepalese cultuur. In
het algemeen tussen leden van dezelfde kast of etnische groepering.



Zondag 28 oktober. Na een vlucht van circa drie uur land ik op het
primitieve vliegveld van Kathmandu. Eerst zag ik nog veel velden,
bijna zoals de lappendekens in Nederland. Maar dichterbij Kathmandu
zijn meer heuvels en rivieren en huizen in diverse kleuren. Veel
groen. Mijn eerste indruk op het vliegveld: ouderwets uitziend
militair materieel en een plek met kleinere vliegtuigjes. We gaan
met een vliegveldbus via een corridor naar de aankomsthal. Die hal
is een rommelige omgeving waar twee formulieren voor het visum
ingevuld moeten worden.

Nog vóór de formaliteiten kan ik al voor 20 euro geld wisselen om
de taxi en een simkaart te kunnen kopen. Ik krijg er Rs 2160 voor,
en dat schijnt gunstiger te zijn dan hier geld te pinnen. Ik zeg
nog dankjewel in het Chinees (...), hoe kan het ook anders na twee
maanden China.

Ik heb al thuis al een visumformulier gedownload en ingevuld.
De formulieren lever ik bij Visa on Arrival in, met het paspoort,
een pasfoto en $40 voor een visum van 30 dagen. Dit duurt even want
het computertijdperk heeft Nepal duidelijk nog niet bereikt. Eerst
een groot boek waarin iedere bezoeker netjes wordt ingeschreven door
een beambte. Een tweede ziet toe of alles volgens de spelregels gebeurt
en stempelt daarna braaf af. Maar zonder probleem heb ik een visum.
Namaste!

Dan een simkaart bij een loket met vriendelijke jonge mannen.
Het kaartje zelf kost Rs 100 en een beltegoed van Rs 500. Daar moet
ik wel een formulier voor invullen met een kopie van mijn paspoort,
een pasfoto en afdrukken van beide duimen!
"In andere Aziatische landen gaat dit veel makkelijker", zeg ik.
"Dit moet vanwege misbruik", krijg ik te horen.

Boudha

Een prepaid taxi naar Boudha kost Rs 650, maar het guesthouse vroeg
ook iets dergelijks, dus ga ik buiten onderhandelen tot iemand
bereid is om me die 7 kilometer voor Rs 450 te vervoeren. Het kan
niet goedkoper, zogenaamd omdat het druk is vanwege het Dashain
Festival dat morgen eindigt. Onderweg stuur ik een sms naar Weiwei
en heb al snel een reactie. Het tijdsverschil met China is twee uur
en een kwartier. Met Nederland vier uur en drie kwartier. Nepal zit
in een gekke tijdzone.

Mijn eerste indruk: links rijden, druk maar niet snel verkeer,
slechte trottoirs. Ik word tot voor de gate van de stoepa gebracht
en heb helaas mijn aantekeningen voor Nepal niet geprint, dus ga ik
vragen waar ik moet zijn voor mijn guesthouse.

Het is vijf uur geweest en Tibetanen (en enkele westerlingen) zijn
net bezig met hun rondes om de stoepa. De zon schijnt nog mooi op
het bovenste deel van de stoepa. Pas de derde persoon die ik vraag
weet me in de goede richting te sturen. Ik ga aan de kant zitten en
start mijn netbook om het kaartje van het guesthouse te bekijken.
Inderdaad, in een doodlopend straatje net ten noorden van de stoepa,
is voorbij Garden Kitchen de entree met een plein en een groot
gebouw waar het Valley Guesthouse in zit.

In een vrij donkere entreehal vul ik een formuliertje in en krijg
kamer 107 toegewezen. Een kamer aan de achterkant van het gebouw.
Helaas zonder waterkoker. Het is een gehorig stenen gebouw. Op het
eerste gezicht schoon. Ik verlaat al snel de kamer om naar de
grote supermarkt te lopen die ik onderweg vanuit de taxi zag.
Wanneer ik daar arriveer, is er kort een stroomuitval. Maar daarna
kan ik de winkel in en haal appels, water (Rs 17), tortilla's en
kroepoek. Op de terugweg is het donker, al aardig wat winkels zijn
gesloten en ik zou kattenogen willen hebben om te zien waar ik
loop. Niet voor niks las ik het advies om 's avonds een zaklantaarn
mee te nemen. Die zit nog in mijn koffer...

Ik eet bij Garden Kitchen. Een populaire tent en het duurt dan ook
lang voor ik mijn Thukpa met kip heb. Samen met citroen thee (Rs 175
+ 55). De kip had iets langer gebakken/gekookt mogen worden. Op mijn
kamer kan ik met Weiwei skypen.

Maandag 29 oktober. Aan het ontbijt kun je merken dat de eigenaresse
Nederlandse is. Heerlijk brood, kaas en zoet beleg, pannenkoeken,
koffie, thee en stukjes peer. Na het ontbijt zit ik buiten in het
zonnetje en praat met een gemengd Nederlands-Brits groepje. Met name
met een Nederlandse freelance huisarts, Alice, die hier twee maanden
vrijwilligerswerk heeft gedaan en vanavond terug naar Nederland gaat.
We hebben het over armoede, hulpverlening, bedelaars en corruptie in
arme landen en bureaucratie in Nederland.

Alice is ook in Cambodja geweest. We bespreken wat je in arme landen
kunt doen, met name voor kinderen. Het groepje bestaat uit drie mensen
en komt hier al jaren. De andere vrouw is lang met een serieus gezicht
en kortgeknipt grijs haar. De man heet Les, hij komt uit Glastonburry
en is ook muzikant. Hij heeft zelfs met Mick Jagger gespeeld.
Hij heeft denk ik zoiets als kinderpolio gehad, want hij loopt een
beetje scheef. Zijn rol lijkt meer te bestaan uit mentale hulpverle-
ning en het analyseren van menselijk gedrag.

Nog wat moe van de reisdag van gisteren. En besluit om maar in de buurt
te blijven. In alle rust struin ik langs de winkeltjes rond de stoepa,
heb soms een tas of T-shirt op het oog, maar koop uiteindelijk niks.
Dat kan altijd nog. Het langste ben ik in een smal steegje in een
winkel met tekeningen, kaarten en magneten, soms voorzien van uitleg
over wie en wat is afgebeeld. Ik ben vooral onder de indruk van de
mooie Groene en Witte Tara Boeddha's.





Ik wissel 50 euro om bij een kantoortje met een gunstige koers (109).
Vervolgens ga ik voor een late lunch naar het dakterras van het Boudha
Stupa Restaurant, niet te verwarren met het stoepa View. Ik bestel
alleen een vegetable pizza (Rs 425). Die wordt opvallend snel geser-
veerd en is lekker en groot genoeg om tevreden te zijn. Een beetje duur,
maar het uitzicht zal ook bij de prijs inbegrepen zijn. Dat is namelijk
schitterend!

Bij een paar winkeltjes herkennen de verkopers mij inmiddels. Zoals een
straatverkoopster van gefrituurd deeg. Het lukt ook aardig om foto's
van hen te maken. Ik loop ook een stuk naar het noorden, maar ga morgen
wel wat verder en gerichter wandelen. Ik pauzeer een uurtje op mijn
kamer, maar vind het zonde om binnen te zijn. Een monnik vraagt in goed
Engels waar ik mijn monnikstas vandaan heb. Hij heeft zijn tas uit
Chengdu en herkent dat het geen tas uit deze regio is. Van Chinese
kwaliteit zeg ik erbij, de rits is al vervangen. Hij moet lachen.

Om vijf uur neemt de menigte lopers rond de stoepa toe. Het is volle
maan. De mensen brengen offers bij de ingang en steken kaarsjes aan
die op tafels voor de winkels rondom de stoepa staan uitgestald.
Op de stoepa zelf zitten kaarsjes in nisjes. Op de begane grond, maar
ook op één van de hoogste ringen. Een bijzondere sfeer op een speciaal
moment. De ogen in de ´nok´ zien jou altijd.



Ik haal water bij de grote Bhat-Bhateni supermarkt en ben nieuwsgierig
naar yak kaas, een stok kost Rs 175. Volgens mij hetzelfde kaas dat ze
ook gebruiken bij het ontbijt en voor op pizza. Droog en best aardig.
Ik heb vandaag eerst een blanke man in monniksgewaad gezien, later een
blanke vrouw als non. Dat is een ultieme vorm om in het Boeddhisme te
duiken.

Wanneer het wat rustiger is geworden, doet een meisje de kora liggend.
Ik zit op een bankje naar haar te kijken en net voor mij komt water
uit een afvoer uit de stoepa. Zou ze dat overslaan. Maar nee hoor, ze
legt de bloem steeds op het punt waar ze is gekomen en gaat ook gewoon
op de stroom water liggen. Even later zie ik een rat snel in één van
die afvoeren schieten. Het koelt aan het einde van de middag snel af
en ik heb een sportshirt met lange mouwen over mijn overhemd met
korte mouwen getrokken. Overdag was het ruim vijfentwintig graden.

Dinsdag 30 oktober. Dit keer raak ik bij het ontbijt in gesprek met
een Nederlandse vrouw van middelbare leeftijd, Carolien uit Haarlem.
Ze heeft Friese roots. Carolien heeft een afspraak voor een massagecursus,
maar wil vanavond wel met me dineren en morgen een dagtrip naar Patan
doen. Het is haar eerst reis naar Azië. Ze blijft een maand in dit
guesthouse en wil graag een korte trekking doen en een tour naar
Pokhara doen. Via het groepje hulpverleners waar ik gisteren mee
sprak, heeft ze vandaag een afspraak met een bureautje van een
Nepalees met een Nederlandse vrouw.

Op het plein koop ik drie Nepalese/Indische broodjes voor Rs 20 van
mijn één van mijn favoriete straatverkoopsters, die meestal voor een
winkel zit onder het Budha View restaurant. Een mollig meisje met
prachtige ogen. Tot na lunchtijd rust ik op het dakterras. Er hangt
een Nederlandse en een Nepalese vlag. Een beetje verweerd. Wat
jammer. Vroeg op de ochtend en in de namiddag is het fotolicht hier
vast beter. Het is nu behoorlijk warm en ik ga in de schaduw van
zonnepanelen zitten.

Op de kruising bij het uitlopen van het straatje  naar het guesthouse
spreek ik met een vrouw uit India die met een baby op haar arm om melk
bedelt, of wil dat ik rijst voor haar koop. Ze woont in een bamboehutje
aan de oostkant van de stoepa. Haar vriendin bedelt op de zelfde manier.
Ik vertel dat ze er gezond uit ziet en ik liever niet aan bedelaars
geef wanneer ik hoor over de negatieve effecten en het misbruik.

Daarna loop ik naar het noorden, op weg naar het Kopan Klooster. Maar
onderweg is zoveel te zien en te beleven: veel mensen, winkeltjes,
naai- en weefateliertjes, mandwevers, restaurantjes, en mensen die op
de velden werken of net met hun gereedschap of zware bepakkingen
terugkomen. Wanneer ik bijna bij het klooster ben, besluit ik om
maar weer terug te gaan, want de tijd is snel gegaan.

Onderweg kom ik zelfs een hele aardige supermarkt tegen. En ik heb
diverse gesprekjes en kan vrij eenvoudig foto's van de mensen en
kinderen maken. Net voor ik bij het guesthouse arriveer, kom ik de
bedelaarster met de baby weer tegen. Om zes uur loop ik met Carolien
naar het Garden Kitchen restaurant. We bestellen elk een Nepali set
meal voor Rs 255 en ik heb nog thee en fruitsalade (Rs 55 + 125).

Het Nepalese eten wordt in allerlei tinnen schoteltjes geserveerd
met een groot plat bord met een portie rijst. Allerlei verschillende
kleurtjes. Je moet alles - behalve de yoghurt - mengen, maar ik doe
dat op mijn eigen manier, want ik houd ook van pure witte rijst.
We zitten dit keer buiten op een binnenplaats. Twee keer valt de
stroom korte tijd uit.
"Ze moeten hier kaarsen op tafel zetten", zegt Carolien. We praten veel.
Carolien is nooit getrouwd geweest en heeft ook nooit de intentie gehad.
Ze is een paar centimeter langer dan ik. Tijdens mijn eerste avond
hier zat ze net als ik binnen alleen aan een tafel.

Woensdag 31 oktober. Vanmorgen weer geen warme douche. Ik las op
tripadvisor over gasten die hier twee maanden zaten en slechts 5
keer warm water troffen. Anderen zaten in een luxe kamer op de
bovenste verdieping en hadden onbeperkt warm water. Er ligt een
briefje onder de deur geschoven van Carolien. Haar massage-les is
een half uurtje later afgelopen. Wanneer dat te laat is, dan kan
ik mijn eigen gang gaan. Maar ik heb geen haast.

Ik bestudeer mijn aantekeningen en vind op de kaart de locatie van
de Hindoetempel Pashupatinah, bij de Bagmati rivier tussen Boudha
en het vliegveld. Carolien denkt erover om de tour niet te doen.
Ze vond de Nepalese man gisteren handtastelijk. Misschien valt hij
wel op lange vrouwen denkt ze, want zijn Nederlandse vrouw is ook
twee koppen langer. Ze hadden net een tweede kindje gekregen.

Patan

Even na half elf nemen Carolien en ik een taxi naar Patan. De chauffeur
van de kleine witte Suzuki Maruti 800cc uit India vraagt Rs 1000.
We komen op 600 uit. Waarschijnlijk nog steeds te veel. Het is alsof
de vingers aan claxons gegroeid zijn. Eén en al getoeter. Na ruim
een half uur komen we bij Durban Square, het koninklijk plein van
Patan. En niet bij de city gate waar de wandelroute uit Lonely
Planet begint. Dan doe we die route maar in omgekeerde volgorde.

Naast de plek waar de taxi stopt, gaan we een verdieping hoger
voor een mooi overzicht van het plein. Dit is een populaire plek
om foto's te maken. De entree blijkt in een paar maanden van 200
te zijn verhoogd naar maar liefst Rs 500. Ik mopper. Omdat het al
twaalf uur is en ik geen idee heb hoeveel tijd we aan al dit moois
gaan besteden, stel ik voor maar direct ergens te gaan lunchen.
Dat blijkt een goed idee. Op het rustige kleine dakterras van Patan
Café eten we Nepalese specialiteiten.
Ik heb buffel momo´s: momocha. En we delen een pot dure jasmin tea.
We zien vrouwen op het dak was ophangen en een moeder een klein
meisje aankleden.

We bekijken de tempels, zuilen, veel houtsnijwerk in de architectuur,
en voortdurende ontdekken we details. Een andere bouwstijl dan wat
ik in andere Aziatische landen heb gezien. Carolien bezoekt het museum
terwijl ik op het plein rondneus en kinderen bij waterbronnen op
de foto zet en later jongeren in schooluniformen. Jong en oud hangt
op het plein rond. Een man delibereert allerlei teksten en zingt
ze soms half. Carolien is enthousiast over het museum, maar ik blijf
liever buiten. Het is schitterend weer, zeer zonnig, maar net niet
te warm.

We lopen de route uit Lonely Planet af en zien onderweg diverse
tempeltjes in verschillende stijlen. Waaronder een vijf verdiepingen
tellende toren waar kinderen van een bedelende moeder ballonnen
krijgen en daar bijzonder blij mee zijn. Bij de één na laatste
tempels zit een groepje jongens in traditioneel uniform, met
typische petjes op.

Op het eindpunt vraagt een taxichauffeur Rs 700 om ons terug te
brengen. Ik begin met 500 en zo eindigen we net als de heenweg op
Rs 600. Nogmaals: ik denk dat het te veel is. De route terug is iets
anders. Onderweg staan een paar straten blank, ik denk dat ze dat
opzettelijk hebben gedaan om stof tegen te gaan. Een mondkapje zou
handig zijn. Carolien heeft er al één op. Ik voel de stof in mijn keel
en heb ook veel sneller vermoeide ogen. Lastig met harde contact-
lenzen.

Ze laat me een nieuwe massagesalon zien. Ik heb wel zin in Thaise
massage, maar over de prijzen valt helaas niet te onderhandelen.
Voor een derde van de gevraagde Rs 2600 had ik wel anderhalf uur
willen doen, maar dit is echt veel te veel. Hoe net en nieuw het
allemaal ook is. Net als gisteren spreken we weer om 18:00 af om
te dineren bij het Garden Kitchen Restaurant. Ik heb een vegetable
pizza (Rs 185) en we delen een pot thee (Rs 155).

Donderdag 1 november. Carolien en ik hebben weer afgesproken. Om half
negen  lopen we richting Pashupatinath, de belangrijkste Hindoetempel
bij de heilige Bagmati rivier. We lopen via een straat die schuin
op de doorgaande weg ligt, volgens Google Maps moeten we zo bij de
rivier komen. Ik overtuig haar dat ik geen kaart nodig heb en de
weg ook wel weer terug ga vinden. Omdat de weg halverwege geblokkeerd
is met een stapel grind, is er weinig verkeer. Onderweg passeren we
kapsalons, winkeltjes, scholen en al veel mensen op straat.
Het altijd boeiende straatleven in Azië.

Bij de brug bij de Kirateswor Tempel zien we een grote groep apen.
Ze worden gevoerd. Echt gerust zijn ze niet. De reacties zijn
zenuwachtig met krijsende geluiden. Er zijn ook veel kleintjes die
bij hun moeders op de rug zitten of aan de buik hangen. Prachtige
diertjes. We lopen via een zandpad langs de rivier. Eerst passeren
we een andere Hindoetempel, de Guhyeshwori, waar buitenlanders
niet door de poort mogen. Daarna over een heuvel door het bos tot
we bij een mooi bestrate ´laan´ met souvenirkraampjes komen die
naar de Pashupatinath Tempel voert. De entree is Rs 500 en dat is
net als in Patan meer dan verdubbeld!

De tempel ligt aan de andere kant van de rivier. We volgen alles
vanaf deze kant. Er zijn enkele plateaus. Soms bijna uitgebrand.
Belangrijke personen krijgen een plateau dichter bij de tempel.
Anderen stroomafwaarts. Even verderop wassen vrouwen in het water.
De tempel is fotogeniek. En ook de monumenten aan deze kant van de
rivier zijn de moeite waard. We maken een volledige crematie mee.
Een rouwende familie, vrouwen die op de achtergrond blijven en de
mannen die water over het hoofd van het in doek gewikkelde lichaam
sprenkelen en ander ceremoniële handelingen.

Op de terugweg doen we kort boodschappen in de grote supermarkt.
Ik heb shampoo en douchegel nodig. Daarna lunchen we in Garden
Kitchen. Carolien wordt daar opgehaald om een jazz festival bij te
wonen. Ik had ook meegekund, maar vind het even te druk worden en
rust op het dakterras van het guesthouse. Er staat vandaag meer
wind en er is ook meer bewolking.



Rond drie uur loop ik mijn route naar het noorden en wordt door
enkele kinderen uitgenodigd om hun 'room' (huis) te bekijken.
Daar krijg ik Nepalese thee, waar hier standaard suiker in zit.
Het oudste meisje, Susmita, voert het woord. Later haar broer
Subas. De andere kinderen en ouders spreken minder goed Engels.
Susmita heeft een zachte en hoge stem. Het uitzicht vanaf hun
balkon op de beboste bergen, drie kloosters, en in de verte witte
reuzen is schitterend. Op het dakterras hangen halssnoeren.
Die worden door getrouwde vrouwen gedragen en heten pota, uit-
gesproken als puti.

Ze leren me hoe ik in het Nepalees kan zeggen hoe ik heet: "miro
nahm Johan ho". Mijn leeftijd (39): "unanchalies". En "mo ram ro
choe", wat zoiets betekend als: je bent mooi. En tot tien tellen,
waar ik wat langer op moet oefenen: ik, duei, tien, char, patch,
chha, sat, art, no, dos.
's Avonds eet ik gestoomde momo's (145) met een pot jasmijn thee
(155) bij Garden Kitchen. Op mijn kamer ben ik te moe om het
verslag bij te werken en foto's te selecteren.

Vrijdag 2 november. Voor het eerst een warme douche. Bij het ontbijt
geniet ik van pannenkoekjes en banaan. Gisteren was er yoghurt met
fruit. Ik vind een zaak om foto's van de afgelopen dagen af te druk-
ken. De fotograaf heeft rood geverfd haar. Echt rood! De prijs per
afdruk valt niet over te onderhandelen. Ik heb 18 geselecteerd.



Bij een winkeltje rond de stoepa zit ik met cheese taco's en een
fles water. Wachten tot de foto's over een uur gereed zijn en geef
ballonnen aan kinderen van de verkoopster naast me. Ze bindt er een
touwtje aan. Er loopt een Jezusfiguur rond de stoepa. Een westerling
met lang haar, hippiekleding en op blote voeten. Smerige voeten.
Zijn vriendin is zo verstandig om slippers te dragen. Ik eet fruit
op mijn kamer en rust even op het dakterras tot ik naar het noorden
loop om de foto's te brengen bij de kinderen van de bamboeschommel
en de drie gezinnen die ik heb leren kennen. Bij de schommel brengen
andere kinderen me naar het huis van een meisje op een foto.

Bij een groepje kinderen die ik graag op de foto wil zetten, heb ik
te weinig ballonnen over en gooi er een paar omhoog. Degene die er
één vangt mag ´m houden. Maar ze zijn zo wild dat ze kapot gaan.
Toch hebben ze veel plezier. Een moeder en dochter rooien de grond
met kodako's. Wanneer moeder even pauzeert, neem ik het over.
Als tegenprestatie voor de gewilligheid waarmee ik foto's kon maken.
De familie van Subas en Susmita hadden me graag op een lunch getrak-
teerd, maar dat hoeft niet. Ze zijn bijzonder gastvrij.
Wat me opvalt is dat ze hier in tegenstelling tot China bh's zonder
kussentjes hebben. En sommige Tibetaanse vrouwen dragen helemaal
geen bh. Vooral oudere vrouwen.

Tot het avondeten zit ik in de buurt van de ingang van de stoepa bij
mijn favoriete verkoopsters en verkopers. Jonge mensen. Zoals Malati.
Veertien jaar. Bij de stoepa mag je niet liegen, maar één van de
jonge mannen - hij draagt altijd een telefoonoortje - zwetst maar
raak. Vooral opschepperig ten opzichte van zijn mooie buurvrouwen.
Hij ziet er zelf denk ik niet onaardig uit. Vaak met een charmante
glimlach. Bij Garden Kitchen eet ik spaghetti (Rs 195). Carolien bestelt
weer veel gerechten en laat mij daar ook van eten. Dat doe ik omdat
ik het zonde vindt wanneer het eten weggegooid wordt, maar eigenlijk
wil ik 's avonds liever niet zo veel eten. Dat kan mijn lichaam niet
allemaal verwerken.

Zaterdag 3 november. Ik pin 10.000 bij de ATM direct links bij de
gate naar de stoepa, want Standard Chartered schijnt geen kosten in
rekening te brengen. Direct daarna wissel ik ook contant euro´s, ik
wil graag wat meer omhanden hebben. Ter info: wanneer ik het afschrift
van mijn creditcard met het contant wisselen vergelijk, dan is geld
opnemen een paar euro duurder. Het loont dus om contant geld mee te
nemen. Daarna loop ik naar 'mijn' families, want dat heb ik beloofd.
Onderweg roept een jongen naar me. Hij heeft het over ballonnen en
omhoog gooien. Hij herkent mij.

Susmita zou voor het festival dansen oefenen. Ik krijg thee en één
van de kinderen wordt er op uit gestuurd om biscuits te kopen.
Ze bieden me ook al rijst met groente aan, maar het is nog geen elf
uur. Volgens mij staan ze hier heel vroeg op en lunchen ze dus ook
eerder. Op het dak van één van de hoge huizen in de buurt zie ik een
moeder en en dochter elkaar wassen, beiden tot en met borsthoogte in
een doek gewikkeld, buiten in de zon achter een stenen siermuurtje.

Ik geef nog een keer ballonnen en maak groepsfoto´s op het dakterras.
Subas zorgt er consequent voor dat hij niet op de foto komt.
We wisselen informatie uit. In het gezin van Susmita hebben ze twee
motorfietsen. Die van hun vader is stoer. Typisch voor Nepal.
De kinderen dansen vervolgens op de mooie muziek die al uit de kamer
schalde toen ik arriveerde. Prachtig! En het mollige dochtertje van
Gita is zo schattig. Ze willen graag dat ik binnen kom zitten, maar
met dit mooie weer vind ik dat zonde en ik ben bovendien te lui om
mijn schoenen uit te doen, die kan ik nu aan laten.
De mooie stoeltjes die ze hier in Nepal hebben heten: muda.

Om twaalf uur moet ik uitchecken, dus loop ik in een hoger tempo
terug. Onderweg spreek ik kort met een Tibetaanse jonge vrouw, een
sherpa. Ze wil graag Engels oefenen, maar ik heb nu geen tijd.
Ik geef haar mijn telefoonnummer. Mijn kamer is al schoongemaakt.
Ik haal mijn bagage er uit en betaal voor de afgelopen zes nachten.

Carolien is er ook net en ik stel voor dat we hier nog gaan lunchen bij
Garden Kitchen en ze mee kan komen om inkopen te doen in Thamel. Dat
is namelijk mijn volgende bestemming. Ik ga de drukte in, nu ik een
beetje aan het land gewend ben geraakt. De eerste week in Boudha was
bijzonder boeiend. Heel veel indrukken en diverse ontmoetingen, met
meerdere culturen.

We praten veel, met name over zoektochten naar een geliefde en
verloren liefdes. Ze heeft frappante overeenkomsten met mij zoals
een sleutel-etuitjes van Hema als portemonnee. Elk hebben we vege-
tarische Thukpa, één van mijn favorieten en bijzonder gezond. Zij
een pannenkoek en ik fruitsalade na. Het is al half drie wanneer we
een taxi (Rs 300) naar Thamel nemen. Ik vraag aan de chauffeur hoe
lang hij met dit soort wegen met zijn banden toe kan.
"Meestal zes maanden", is zijn antwoord. Hij vraagt Rs 350 omdat we
het hotel voorbij reden en hij honderd meter achteruit moest rijden.
Vooruit dan maar: Carolien geeft 150 en ik 200.

Thamel

De receptie van het Tayoma Hotel ziet er verzorgd uit. Ik krijg kamer
104 toegewezen. In eerste instantie schrik ik even, want die is aan
de straatzijde en nogal gehoren. Het is wel een ruime kamer. Volgens
mij had ik op foto's modernere kamers gezien. En het is een beetje
een duur hotel. Maar wel op een toplocatie.

Carolien wil graag een tas kopen. Die vinden we al snel. Ze is vrij
gemakkelijk in toehappen. Ik zeg steeds dat 'we' te veel betalen.
Ik koop een T-shirt voor Rs 200, wat achteraf een zeer scherpe prijs
blijkt te zijn. In andere winkels probeer ik namelijk nog een shirt
met een mandala met ogen te kopen, maar gaan ze niet lager dan Rs 400.
De kantoortjes in Thamel hanteren minder goede wisselkoersen dan in
Boudha. Thamel is een 'shopping paradise'. Sommige winkels hebben
alleen maar hippie kleding.

Voor het donker wordt neemt Carolien een taxi terug naar Boudha.
Hoe dichter het einde van ons samenzijn nadert, des te handtastelijk-
er ze wordt. Ze gaat luidruchtig schateren en houdt haar hand op
mijn schouder. Die heeft een man nodig, maar ik ben bezet en ze zou
ook absoluut niet mijn type zijn. Aardig om mee te praten, maar een
te groot lichaam, enorme handen en een lastig karakter. Ze kan zeer
bot reageren wanneer iets haar niet bevalt. Tegenover mij accepteert
ze wel veel van mijn directheid en eerlijkheid over hoe ze zelf is.

In de buurt van mijn hotel vind ik het Yak Restaurant. Met een prima
menu met mooie prijzen. Ik bestel een tonijnpizza en hot lemon met
honey (200 + 55). Het enige dat me hier tegenstaat is dat ze service-
kosten in rekening brengen. Dat heb ik nog niet meegemaakt.
Nog enkele observaties: riksja's hebben hier knijptoeters, mijn hotel
heeft een portier met een enorme pet op, op sommige bussen staat
"tourist only".

Zondag 4 november. Ik ben een beetje laat. Wacht tot de zon meer
warmte geeft en loop dan in de straat tegenover het hotel naar het
hart van Thamel. Net buiten het hotel vind ik een sportzaak waar ik
een inlegzool voor in mijn schoenen uit Chin a haal (Rs 100), want
die zijn nu al versleten!

Bij een bakker in het hart van Thamel haal ik een broodje waarin kaas
is gebakken en een grote chocolade donut (Rs 120) en eet die op een
mooi dakterras. Overal zijn aanhangborden met namen van bureautjes,
hotels, winkels en andere diensten. Dat heb ik nog niet eerder zo gek
gezien. Visueel heel erg druk. Ik vind eindelijk iets hanteerbaars
met afbeeldingen van White en Green Tara en nog enkele soortgelijke
thanka's. Ansichtkaarten van een goede kwaliteit. Eerder zag ik
vooral grotere afbeeldingen. Twaalf kaarten voor Rs 100.

Ik blijf lang in boekwinkels en dvd-zaken die een zeer interessant
assortiment hebben. Maar geen Irma Vep, dat is nog een film die ik
op mijn verlanglijstje heb staan. Rond twee uur komt het Tibetaanse
meisje van gisteren. We hebben tegenover mij hotel afgesproken.
We lopen een ronde door Thamel, maar dit is een veel te drukke
omgeving om voor je plezier te wandelen en te kunnen praten. Dus stel
ik voor om wat te graag drinken bij Yak. Ze kiest Sprite en ik hot
lemon.

Chona, zo heet ze, is acht jaar geleden met een oudere broer en zus
uit Tibet naar hier gekomen. Ze wonen in de buurt van waar ik haar
gisteren tegenkwam. Hun ouders zijn nog in Lhasa. Ik vertel dat ik in
2009 in Tibet ben geweest en dit jaar in september in Xiahe. Ze volgt
af en toe Engelse lessen in Boudha en wil graag meer leren. Aan haar
gezicht had ik wel herkend dat ze Tibetaanse is. Ze heeft geen werk,
maar maakt het huis schoon en zorgt voor de baby van haar zus, die
niet zo jong meer blijkt te zijn en al naar school gaat. Ze geeft
toe dat ze veel slaapt en televisie kijkt. Ik moedig haar aan om meer
Engels te leren, want af en toe kost het erg veel moeite om iets
duidelijk te krijgen.

Aan het einde van de middag gaat ze terug naar huis. Ik geef haar
geld voor de bus, maar dat wijst ze af. Dan pauzeer ik een uurtje op
mijn kamer tot ik rond zes uur naar Yak ga voor mijn avondeten. Niet
te laat, want dan zijn alle tafels bezet en ben ik ook niet op tijd
terug om te skypen met Weiwei. Het is twee uur en een kwartier later
bij haar. Ik kies gestoomde vegetarische momo´s (Rs 110), fruitsalade
(60) en hot lemon met honey (55). Omdat het restaurant zo populair is,
vraagt een Duitser van 50plus of hij bij me mag zitten. Dat is prima.
Hij heeft nog meer landen bezocht dan ik. Ook het zuiden van het
Afrikaanse continent, Cuba, landen in Midden-Amerika en meer landen
in Zuid-Amerika. Een prettige gesprekspartner uit Ülm. Hij begint
morgen aan een trekking en is al vaker in Nepal geweest.

Maandag 5 november. Ik blijf weer lang op mijn kamer. Thamel is
lastig op foto's vast te leggen: smalle straten, veel schaduw, veel
beweging en zelden mooi fotolicht. Dan zoek ik alvast het hotel op
waar ik vanaf morgen vier nachten ben. Hotel Red Planet ligt op
slechts een paar minuten lopen van mijn huidige hotel.
Net als gisteren lunch ik op het dakterras boven een bakker.
Ze rekenen Rs 10 extra wanneer je boven eet. Dat terras hoort
eigenlijk bij het restaurant Curry Kitchen.

Ik verken de uiterste noordkant van Thamel en paar straten ten zuiden
van mij hotel ontdek ik een redelijk grote stoepa op een binnenplein:
Kathesimbhu. Een opvallend rustige plek ten opzichte van doorgaande
straten, die soms gevaarlijk zijn. Vooral motorrijders hebben een
flinke vaart en toeteren net als de taxi´s bijna ononderbroken.
Toch geven ze in tegenstelling to China ruimte aan voetgangers.
Ik ben er niet over uit of je het beste links of rechts op straat
kunt lopen. Vanmiddag voelde ik een fietser passeren.

Ongevraagd krijg ik een tika, een rode stip, op mijn voorhoofd
wanneer ik op het schermpje van mijn camera tuur. Tegenover mijn hotel
is een plek voor een gesloten winkel waar ik 's middags lekker in de
zon kan zitten. De verkopers van de winkels aan de overkant van de
straat zoeken af en toe ook energie van de zon op. Hun kant is een
beetje kil.

Om zes uur ga ik naar Yak en eet spaghetti met champignons, fruit-
salade en hot lemon met honey (Rs 320). Eigenlijk eerder noedels dan
spaghetti, maar een royale portie die prima smaakt. Ik kom bij een
gepensioneerde docente uit Melbourne aan tafel. Dit kortgeknipte
grijze vrouwtje met een bescheiden neuspiercing heb ik hier eerder
gezien. Ze komt al jaren in Nepal. Voorheen met groepen studenten
van haar school. Nu om ´local friends´ te ontmoeten. Ze vertelt dat
het kastensysteem nog springlevend is en dat gearrangeerde huwelijken
eerder regel dan uitzondering zijn. Al zou het officieel niet meer
bestaan.

In 2001 heeft ze een reis van drie maanden door China gedaan. Hoofd-
zakelijk per trein. Volgens haar hebben overheidsscholen vakantie.
Maar kinderen op 'private schools' gaan wel naar school. Ik zie ze
veel en iedere school lijkt een eigen uniform te hebben. De school-
vakantie duurt tot na het aanstaande festival. Dat is ook een
periode met veel bruiloften. Dat ga ik nog meemaken. Ik ben 'lucky'.

Na het eten doe ik een ronde door het hart van Thamel. Ook 's avonds
lukt het niet echt om goede foto's te maken. Er is meer politie op
straat, de bars gaan dreunen, ik word vaker aangesproken door mannen
die drugs aanbieden en er zijn meer straatkinderen. Achter een auto
zie ik twee van hen lijm snuiven uit een plastikzak. Ik zoek mijn
kamer op en skype nog een uur met Weiwei.

In Cambodja is het: Tuk tuk, sir? Motobike? Massage, sir?
Need a book? Sunglasses?

In Nepal: Sir, need a Rickshaw? Taxi? Smoking? Marihuana? Hashish?
Flute? Tiger balm, Chess set? Singing Bowl?

Kathmandu dus, een enerverende stad.

Dinsdag 6 november. Vandaag sta ik eerder op en ga rond half tien
naar de Garden of Dreams. Op een paar minuten lopen ten oosten van
Thamel. Entree is Rs 200. De tuin is ommuurd en het eerste dat opvalt
is dat hij goed is onderhouden. Er zijn vijvers, diverse soorten
bomen, planten en bloemen, mooie witte gebouwen en standbeelden, een
rozentuin, een duur café, prachtige plekjes om op een bankje te
zitten en zelfs een bamboeschommel. En op dit tijdstip nog weinig
bezoekers. Kortom, een oase in een drukke en smerige stad. Langs de
weg naar de Garden zijn bedelaars. Ik deel een paar ballonnen uit.
Op de muur ligt kleding. Er lagen ook nog jongeren op straat te
slapen toen ik hier kwam.

Daarna lunch ik vroeg op het dakterras bij de bakker en check even
voor twaalf uur uit bij Hotel Tayoma. Ik ben niet zo gewiekst met
onderhandelen en ga voor Rs 100 met een taxi naar mijn volgende hotel.
Red Planet. Daar blijf ik de komende vier nachten. Ik vraag om een
kamer met een raam zodat ik licht van buiten heb en de was sneller
droogt. En met WiFi ontvangst. Helaas kunnen ze me niet beide beiden.
Dan kies is voor internet, want het is onhandig om steeds de kamer
te moeten verlaten. Kamer 103 is klein, er zijn weinig meubels en het
raam aan de binnengang heeft maar dunne gordijnen. De jonge vrouw bij
de receptie is zeer vriendelijk en spraakzaam.

Ik installeer me in de nieuwe kamer en rust tot half drie. Dan loop
ik naar de Monkey Temple. De route loopt door een minder toeristisch
deel van de stad, zeer stoffig met slechte straten. Bij een brug over
de rivier zijn hutten met golfplaten. Kinderen en meiden spelen langs
het water. Af en toe zie ik wel een prachtig vrijstaand huis.
Kennelijk is er ook rijkdom. Met muren met prikkeldraad er omheen.
Aan de oostkant loopt een steil pad de heuvel op naar de tempel.
Beneden staan drie Boeddhabeelden. Maar het zijn apen op en langs de
trappen die de aandacht trekken. Bijna bovenaan is een loket waar
Rs 200 entree moet worden betaald.

Door de beperkte ruimte op de heuveltop is het een opeenhoping van
een enorme stoepa, en een tempel waar geofferd wordt. Een opmerkelijke
mengeling van Boeddhisme en Hindoeïsme. Ik blijf ruim een uur boven.
Geniet van het uitzicht over de stad en van de bezoekers. Het is een
fotogenieke plek. Ik loop terug en deel onderweg nog een paar keer
ballonnen uit. Zoals onderaan de trap en bij het knooppunt bij Thamel
waar dames op een rijtje groente verkopen.

Dan loop ik nog wat rond tot het etenstijd is. In Lonely Planet heb ik
gelezen over het Utse hotel. Tibetaans en één van de eerste hotels met
restaurant in Thamel. Het heeft een goede reputatie. Misschien dat ik
hier later een keer ga eten. Ik vind nu wel een donkerblauw T-shirt
met mandala en Boeddha-ogen voor Rs 250.
In de buurt van het Yak restaurant zit een gat in een straattegel. Dat
markeren ze door er een tak in te steken, later een autoband op te leg-
gen. De elektriciteit valt uit. Maar zonder volledig donker te worden,
want er zijn winkeltjes die lampen met een accu voeden.

In het Yak restaurant, waar ik op dat moment voor sta, hebben ze al
snel noodverlichting. Die zijn de stroomonderbrekingen gewend. Weer
schuif ik bij de Australische docente aan, daar stemt ze enthousiast
mee in. Ze vertelt over investeringen van China in de aanleg van wegen
in de jaren zestig, de afhankelijkheid van India, een boycot van films
uit India, films van eigen land in de zelfde stijl. Over roerige tijd-
en, zoals toen een keer onderweg naar het vliegveld het achterruit van
haar taxi aan diggelen werd gegooid. Overal glas! Ik bestel naan met
kaas, vegetarische thukpa en hot lemon met honey (Rs 223).

Het is nog vroeg wanneer ik klaar ben met eten en kijk naar de volle
restaurants, politie die riksja's en taxi's wegjaagt, een man met een
enorme bepakking op zijn rug. Het zijn soms net mieren.
Ook de riksja's kunnen ze helemaal volstouwen. Weiwei is al op Skype
wanneer ik aanlog. We praten een uurtje. De verbinding valt twee keer
weg. Net als bij Hotel Tayoma is op mijn kamer regelmatig geen elektri-
citeit, op één lamp na. Er hangt een schema bij de receptie met per
dag wanneer de stroom in deze wijk een paar uur is afgesloten.



Woensdag 7 november. Gisteren kon ik luide muziek horen. Met de oordop-
jes in is het wel gelukt om in slaap te vallen. Wat de herrie betreft
is dit een minder gunstige locatie. In Nepal is het niet gebruikelijk
om dagelijks de kamer schoon te maken. Wanneer je een schone handdoek
wil, dan moet je er zelf om vragen heb ik wel in het eerste guesthouse
ontdekt. Mijn keel voelt al twee dagen niet zo lekker. Ik heb twee
dagen achtereen voor de nacht een aspirine genomen. Ik denk dat het
komt door een combinatie van snel afkoelende namiddagen, de luchtver-
vuiling en stof. Maar ik weiger vooralsnog om met een mondkapje te
lopen.

De straten in Thamel zijn wakker, toeterende taxi´s en motorfietsen,
overal schallende mantra´s uit muziekzaken en heel veel visuele prik-
kels. Eerst breng ik twintig foto's op een memorystick naar de dichtst-
bijzijnde fotozaak om te laten afdrukken. Vandaag een rustdag. Brunchen
op het terras boven de bakker. Daarna kleine rondes door het centrum en
voor een winkel lekker in de zon zitten. De tijgerbalsemverkopers begin-
nen me te herkennen en slaan me al over! Bij de grootste supermarkt in
Thamel zijn mijn favoriete chocoladekoekjes uitverkocht. Misschien maar
goed ook, anders zou ik ze iedere dag kopen.

Voor de bakker praat ik met een moeder van een dochter van zeven. Haar
even is een groot drama. Haar ouders zijn gescheiden. Daarna heeft haar
moeder zichzelf dood gedronken. Een broer is aan een overdosis overleden.
Haar dochtertje mag hier niet komen, want dan wordt ze met drugs gecon-
fronteerd. Die speelt thuis met een vriendinnetje. Ik geef haar drie
ballonnen. Net als de prachtige Minu, een jonge vrouw die ik al een
paar keer ben tegengekomen, verkoopt ze kleine stoffen artikelen.
Ik observeer de politieagenten die verkeersopstoppingen proberen te
voorkomen door taxi's en riksja's die parkeren weg te jagen en haal
dan mijn foto's op.

Even voor zessen ga ik weer naar de Yak voor mijn avondeten. Het is
opmerkelijk rustig. Geen bekende gasten, dus zit ik alleen met gestoomde
chicken momo's, fruit salade en hot lemon honey. Daarna praat ik met
één van de verkopers in de buurt van mijn vorige hotel. Hij vertelt dat
de huur van de winkel Rs 50.000 is. Bij de winkels aan deze kant van de
straat zie ik weinig klandizie. Aan de overkant zitten een paar winkels
met moderne trekkersuitrustingen die beter draaien. De verkoopster waar
ik eerder mee sprak, ziet er net als haar zus moe uit. Hij vertelt over
het kastensysteem. Dat de familie van het meisje van de winkel ernaast
laag in de hiërarchie zit.

Donderdag 8 november. Ik heb er lang mee gewacht, maar vandaag is een
mooie dag om naar Durbar Square van Kathmandu te lopen. Ik volg de aan-
bevolen route uit Lonely Planet en die is al een belevenis op zich.
In Thamel zijn het buitenlanders die shoppen, hier zijn het de Nepali.
De smalle winkelstraten zijn nog veel drukker. Ik kom langs enkele
tempels en bezoek via een poortje ook een zeer rustige binnenplaats.
Rond Durbar Square zijn het vooral winkels met sieraden en noten.

Ik loop rond het plein en start vanaf Freak Street. Daar koop ik een
fles water (Rs 15). Freak Street zelf maakt weinig indruk. Opvallend
rustig. Ik heb de indruk dat het mogelijk is om het tickethokje te ont-
lopen, maar betaal toch braaf Rs 750. Ter hoogte van de toren en een
witte façade loopt een jonge vent naast me die zich als tour guide
aanbiedt, maar ik heb hem niet nodig. Ik ontwijk oogcontact. Bij het
gebouw waar de levende Boeddha - nog een jonge vrouw - in woont, zegt
iemand dat ik gratis naar binnen mag. Daarna begint hij een verhaal af
te steken. Weer iemand die zich als gids opdringt. Ik loop weg.

Rustig loop ik van tempel naar tempel en beklim ze stuk voor stuk.
Achter sommige tempels is het soms erg smerig. Ze verkopen veel bloemen-
hangers. Fel oranje is een populaire kleur. Ook hier zitten weer wijze
mannen met beschilderde gezichten die geld willen voor een foto. Ik wijs
met mijn vinger naar mijn voorhoofd. Op de hoogste tempel zit ik een
tijdje in de zon. Een oudere man komt naast me staan bedelen. Jongeren
maken hun huiswerk. Voor de tempel staan rijen taxi's en riksja's.
Ik maak foto's van de erotische snijwerken in de balken die het dak
ondersteunen. Op het plein voor de ingang van het museum is nog een
tempel met van dat soort snijwerken. Vergelijkbaar met die in Patan.

Later op de middag ontstaat steeds meer schaduw. Ik denk dat halverwege
de dag de beste tijd is om hier foto´s te maken, anders krijg je veel
verschil tussen licht en schaduw.

Ik loop de zelfde route terug en rust even op mijn kamer tot het etens-
tijd is. Het is al druk in de Yak. Ik kan bij een Amerikaan uit Oregon
aanschuiven. Hij heet Roger en komt even te zuiden van Portland uit een
wijnstreek. Ik zeg dat ik familie net ten noorden van Portland heb in
de staat Washington en wel bij hem in de buurt ben geweest.
Hij is net gearriveerd en opvallend fris, want hij had een vermoeiende
vliegroute: Portland - San Francisco - Beijing - Chengdu - Lhasa -
Kathmandu. Bewust zo gedaan want hij wilde graag over het hooggebergte
vliegen. Hij drinkt thongba, Tibetaans bergbier . Dat bieringrediënten
die je zelf kunt aanlengen met heet water. Er staat een grote thermos-
kan naast hem.

Roger raadt me aan om 'dal tarka curry' te nemen met een 'naan'.
Ik kies voor een ´cheese naan´. Zoals gebruikelijk met een glas 'hot
lemon with honey' en later nog een flesje cola (Rs 270). Roger komt
hier al sinds 1977. In het begin om te helpen met het aanleggen van
waterputten. Nu kom hij om het jaar terug om lange trekkingen te doen.
Hij spreekt de taal. Roger heeft hetzelfde eten, maar dan een naan met
knoflook. Hij is zeer anti-Obama. Volgens hem zou Romney veel beter
zijn voor de economie.

Cor Koning schuift bij ons aan. Een gepensioneerde Nederlander die hier
op uitnodiging van een NGO is om bank- en verzekeringsproducten voor
boeren te introduceren. Hij is zeer sceptisch over NGO´s. Hij vind ze
verkapte reisbureaus. Eén van de dames van de NGO waar hij vrijwillig
voor werkt, kwam hier twee keer per jaar, maar hij had geen idee waarom.
Eerst denk ik dat hij me misschien kan helpen met een baan in Nepal,
maar Cor heeft weinig invloed. En het budget voor ontwikkelingssamen-
werking wordt door de nieuwe regering gekort.

Hij komt hier al voor de tiende keer. Steeds maar kort. Ook is hij twee
keer met zijn vrouw geweest. Hij huurt een mountainbike. Ik heb een
beetje hoofdpijn. Misschien door de zon, de drukte van de stad, of het
dragen van de camera's om mijn hals. Rond tien uur ga ik met oordopjes
slapen zonder wakker te worden van de muziek. Moe.

Een dagje Boudha

Vrijdag 9 november. Ik haal een donut met chocolade bij de bakkerij.
Een lijmsnuivertje komt op me aflopen en schooit om eten, maar een agent
tikt hem met een stok op de benen en stuurt hem weg. Rond tien uur neem
ik aan de rand van Thamel een taxi naar de gate van Boudha (Rs 300).
Daar is het warmer. In Thamel komt door de smalle straten met hoge
bebouwing veel minder zonlicht en dat mis ik wel.

Heerlijk in het zonnetje zitten en met de verkopers praten die me nog
herkennen en ballonnen aan schooiertjes geven. Er staat een grote tent
naast de stoepa op de plek waar normaal duiven mais gevoerd krijgen.
In de tent is een ceremonie gaande. Links zitten rijen mannen, veel
monniken. Aan de rechterkant vrouwen, veel nonnen. Het voelt als thuis-
komen in Boudha. Een plek waar iedere keer wel iets nieuws te ontdekken
valt. Zoals deze mantravlaggetjes van de vajra guru mantra.

OM AH HUNG VAJRA GURU PADMA SIDDHI HUNG









Ik heb al twee rondes rond de stoepa gemaakt wanneer Carolien komt.
Na nog een rond gaan we naar Garden Kitchen voor de lunch. De eerste
ronde is voor de goden, de tweede voor alle anderen, de derde voor
jezelf. Ik heb een vegetable pizza met citroenthee (Rs 295 + de helft
van 155). Ze vertelt over de trip van de afgelopen vijf dagen naar
Pokhara, inclusief een trekking van twee dagen en laat foto's zien.
Ze heeft een mooie tijd gehad. Wat ik niet zo leuk vind is dat ze weer
wat handtastelijk is. Af en toe met een hand op mijn schouder.
Daar ben ik niet zo van gediend. Ik zeg nog dat ik de voorkeur geef aan
kleine en tengere Aziatische vrouwen. Bovenal heb ik een vriendin!

We lopen in een redelijk hoog tempo naar Kapan en leveren een paar
foto's van een week eerder af. Bij een moeder en dochter die op het veld
werken, kinderen bij een bamboeschommel en de drie families in Kapan
waar ze inmiddels een winkel hebben geopend. Tijdens mijn eerste bezoek
was die nog helemaal leeg. We krijgen thee en biscuits. Als altijd zeer
gastvrij. Susmita (11 jaar) vertelt over het bezoek van de Godin Laxmi
tijdens het Tihar Festival. Overal zie je al versieringen met lichtjes
en slingers. Een beetje zoals met kerst. Ze hebben dan ook veel bloemen
in huis. Wanneer we op het dak staan, vliegen er weer roofvogels over.
De vorige keer waren er ook papegaaien. Op de gevels van hun huizen
zitten afbeeldingen van goden.

Voor het donker wordt, lopen we terug. Het is een land van toevallig-
heden, want aan de overkant van de straat loopt Chona met haar broer
in de andere richting. Ze wil zo te zien liever niet dat haar broer mij
met haar ziet. Ze verontschuldigt zich en loopt snel door. In Boudha
komen we de bedelaarster uit India tegen die vertelt dat ze de foto van
haar met mij in haar bamboehutje heeft hangen. Carolien en ik gaan langs
de drukke doorgaande weg naar de grote supermarkt. We bekijken dit keer
ook de andere verdiepingen. Ze hebben zo´n beetje alles wat in een
modern warenhuis te krijgen is. Er zit een parkeerkelder onder het
gebouw. Ik doe inkopen en neem dan de taxi terug naar Thamel.

Het is al bijna etenstijd. Ik schuif bij Roger aan, die inmiddels zijn
trekkingsmaat Paul heeft leren kennen. Paul komt uit Californië, maar
woont in Idaho bij Boise in de buurt. Ik heb een zak kaastortilla´s en
een appel op mijn kamer gehad, dus neem alleen vegetarische thupka met
hotel lemon with honey (Rs 160). We delen reiservaringen.
Ze zijn vooral benieuwd naar Vietnam en waarom ik zo dol ben op Cambodja.
Beide mannen zijn lid van een trekkingforum en hebben een lading aan
informatie. Ze markeren plekken op gedetailleerde kaarten. Roger is van
plan om circa vijf maanden te blijven. Hij is gepensioneerd en heeft
zijn huis in Oregon afgesloten.

Zaterdag 10 november. Op een website met flight tracker kan ik zien dat
het toestel van ArkeFly met de groep Nederlanders boven Roemenië vliegt.
Ze arriveren hier aan het einde van de middag, dan sluit ik me bij hen.
Rond half twaalf check ik uit en krijg keurige dollarbriefjes als wissel-
geld voor mijn briefje van $50. Eerst zoek ik het hotel op waar ik aan
het einde van de rondreis met de groep zit. Het Tibet Hotel ligt twintig
minuten lopen ten noordoosten van Thamel in een 'beschaafdere' omgeving.
Ik kom langs een veld waar jongens cricket spelen. Op de hoek van het
straatje richting het hotel is een grote supermarkt. Handig.

Dan lunch ik bij de Yak: pasta met champignons en uiteraard hot lemon
honey. Ik zit aan tafel bij twee jonge mannen. Neptune, een Amerikaan
met lang blond haar en een bril die al jaren in India woont. De ander
is een Braziliaan die op Bali woont vanwege zijn liefde voor surfen.
Ze hebben het over Harry Potter lezen tijdens lange treinreizen en eten
geen local food.

Wanneer ze vragen wie ik ben, zeg ik dat ik van de maan kom en Mr.
Moon heet, en geen toerist ben maar rondreis en graag contact zoek met
locals, local food eet en het liefste niet dingen doe die de massa doet,
zoals Harry Potter lezen. Daar heb ik de Amerikaan mee stil, want die
praat nogal luidruchtig en zat als een zenuwlijder met zijn hand op de
tafel te tikken in afwachting van het eten waar volgens hem van alles
mis aan is. De Braziliaan vertelt dat hij op Bali een keer vijf dagen
in de gevangenis heeft gezeten omdat hij betrokken was bij een auto-
ongeluk.

Daarna ga ik op aanraden van één van de verkopers van een winkel waar
ik vaker een praatje mee heb gemaakt naar een groot veld in het zuiden
langs een drukke weg waar een concert is. Maar de grote hoeveelheid
politie staat me niet aan. Onderweg kom ik langs een grote vijver met
een tempeltje en een veld waar een kledingmarkt is. Daar staat ook een
zeer klein draaiend rad voor de kleintjes. Het eten aan de rand van
de markt ziet er te lang doorbakken uit en er gaat een lading curry
over. Opvallend veel vlees.

Bij Hotel Red Planet raadt de lieve jonge moeder bij de receptie mij
aan om niet te vroeg naar het vliegveld te gaan, maar om half vijf
begin ik zenuwachtig te worden. De taxi heeft een goede dag, want ik
ben bereid om Rs 400 te betalen.

Kathmandu Airport

Ik loop met mijn bagage over het trottoir naar Arrivals en zie aan
de overkant een jonge Nepalese vent staan met een bordje van Sawadee.
Hij stuurt me naar Yacine, een Amsterdamse uit 1966 - dat lees ik later
- die onze reisbegeleidster is. Ze is hier al twee weken en heeft net
een trekking gedaan. Een vlotte en optimistische meid, slank, pittig,
vriendelijk en makkelijk in dingen meerdere keren kunnen zeggen (je
moet dat maar kunnen). Het toestel is bijna een uur eerder geland.
We wachten tot iedereen er is en enkelen geld uit een ATM hebben
gehaald. Een deel gaat met de jonge vent mee, zij doen een trekking.
Wij doen volgens Yacine de ´makkelijke reis´. Rond zes uur stappen we
al in een grote bus en krijgen een fles water.

Bhaktapur

De rit naar Bhaktapur gaat via een goede en brede weg en duurt minder
dan een uur. Ik las dat deze snelweg door Japan is gefinancierd. Het
laatste stukje door de historische koningsstad moeten we lopen, de
bagage wordt met een klein busje naar het hotel gebracht.

Het ticket office voor het historische centrum is nog open. De entree
is maar liefst Rs 1100! Ik zit met kamergenoot Jan Willem in kamer 502
van het Newa Guest House. Met een mooie uitzicht over een plein. Om acht
uur hebben we in Bhadgaon Guest House een gezamenlijke maaltijd met het
bij aankomst bestelde eten. Op aanraden van Yacine heeft het merendeel
een Nepali set gekozen. Ik heb vegetarische thukpa, een beetje vettig,
met citroenthee. Voor Rs 300 inclusief service tax is dit een prijzig
restaurant. Bhadgaon en Newa vallen onder hetzelfde management.

Na de gebruikelijke formaliteiten blijft een klein groepje nog bij
Yacine zitten, waaronder ik. Opmerkelijk dat mensen na zo´n lange
reis nog een paar flessen bier wegwerken. De verhalen gaan al snel
over opmerkelijke reisleiders van Sawadee die ze gezamenlijk kennen.
En ervaringen in Afrika. Twee echtparen hebben toevallig al een keer
eerder samen gereisd. Yacine verbaast zich er ook al over dat er hier
zo weinig ongelukken gebeuren. Mijn kamergenoot Jan Willem heeft bier
gehad en ligt al te snurken. Helaas. Want het duurt even voor hij iets
stiller wordt en ik in slaap val. Dit keer een prima wit dekbed in
plaats van dekens. De badkamer ziet er ook zeer net uit.

Zondag 11 november. Rond half vier hoor ik bellen op het plein en
stemmen van iets dat op een markt lijkt. Om half zeven sta ik op.
De douche is heerlijk warm. Het is nevelig. We zitten in de buurt van
bergen. De zon breekt door, dat is dan de zonsopgang.
Niet zo spectaculair als ik had gehoopt. Om half acht zit iedereen
aan een uitstekend ontbijtbuffet. Onder andere met fruit en 'king curd'
yoghurt, toast, gebakken ei en ander warm eten. Bhaktapur staat bekend
om romige yoghurt in een bruin bord. Heerlijk! We krijgen een rond-
leiding van Rina, de dochter van de eigenaar van Himalayan Encounters,
het bureau waar Sawadee de reis door laat regelen. Yacine is erg blij
dat ze een local mee heeft.

We beginnen bij de Nyatapola Tempel aan het Taumadhi Tole plein waar
fruit- en notenverkopers zitten. De producten zijn voor het festival,
want normaal is het hier niet zo druk. We beklimmen de tempel en
lopen er omheen. Bhaktapur is met Kathmandu en Patan de derde
koningsstad van Nepal. Rina legt uit waar de dagen van het festival
voor bestemd zijn. Eén is speciaal voor de relatie tussen broers en
zussen. Ze is maar klein en heeft geen sterke stem. De meerderheid
van de groep is al druk bezig met fotograferen. Zoals ondergetekende.
Ze vertelt dat de Newari vrouwen een piercing in de neus hebben.
Zoals de moeder van Subas en Susmita.

De volgende concentratie van bezichtigingen is aan het Tachupal
plein, waaronder het 'peackock window', als het meest verfijnde hout-
snijwerk in de vallei beschouwd. Rond de Dattatreya Temple zijn
erotische scenes in de balken gesneden. Lonely Planet heeft geen
verklaring voor de erotiek, maar volgens Rina is dat gedaan om de
God van de Donder af te schrikken. Een vorm van bescherming dus.

We komen op Durbar Square. Persoonlijk vind ik dit mooier en schoner
dan in Kathmandu. Lekker ruim, rustig en zeer fotogeniek. Door een
poortje komen we bij een tempel bij het paleis waar we niet binnen
mogen. Je mag hier ook geen foto´s maken. Bij het koninklijk bad wel.
Er zijn ook twee tempels met erotiek in het houtsnijwerk op de steun-
balken. Bhaktapur ziet er zeer middeleeuws uit, met waterputten, veel
tempels en oude architectuur. Voorlopig het mooiste stadje van de
reis, al was Patan ook heel mooi en verfijnd, maar veel kleiner.

Omdat we vroeg begonnen, zijn we voor de lunch weer bij ons hotel.
Ik rust even voor ik deze schitterende stad verder verken. Het foto-
licht is nu beter. Op diverse plekken kom ik terug om betere foto's
te maken. In de buurt van Durbar Square maak ik een praatje met een
meisje van zestien dat met haar ouders, net als veel anderen, rijst
droogt op een pleintje waar veel zonlicht komt. Ik zag al aan haar
glimlach dat ze wel een praatje met me wilde maken. Ze vraagt van
alles en is ook zeer bereid om mijn vragen over haar familie te
beantwoorden. Beter dan alleen even wat foto´s van mensen maken en
dan weer weglopen.  In de buurt is ook een grote hal waar studenten
een optreden in verband met het Tihar festival bijwonen. Er is dans
op het podium met moderne Nepalese muziek en veel gegil. Geweldig!

De muur voor het paleis aan Durbar Square is na zonsondergang nog warm
omdat daar de zon op heeft geschenen. ´s Avonds eet ik bij Sunny Cafe
boven het gelijknamige guesthouse. Sweet sour vegetables met rijst.
Met hot lemon betaal ik Rs 330 inclusief service tax. Voor zeven uur
moet ik de tafel verlaten hebben, want ze zitten vanaf dan vol met
reserveringen. Een goed idee om vroeg te gaan eten. Op het plein bij
het hotel zijn ze in het donker nog steeds aan het verkopen. In de
lobby kan ik skypen met Weiwei. Op de vijfde verdieping is overigens
nog een zwak maar bruikbaar signaal.

Maandag 12 november. Vanuit de kamer kijk ik uit op een binnenplaats.
Bij de deuren op de begane grond branden twee kaarsjes op de vloer om
de god Laxmi te verwelkomen. Om half acht is er weer ontbijt. Op het
plein is sinds vanmorgen zeer vroeg alweer veel bedrijvigheid.

Ik voel me een beetje brak door het dunne matras. Mijn nek en
schouders konden wel een massage gebruiken. Rond kwart voor negen
gaan we met een kleinere bus naar Dhulikhel. Onze chauffeur heet Prim,
de bijrijder Duda. De rit gaat door een mooi landschap met veel rijst-
velden, soms in terrasvorm tegen de heuvels en bossen.

Dhulikhel

Binnen een uur zijn we er al. Het High View Resort licht tegen een
heuvel. Met huisjes van twee verdiepingen waar wij een ruime kamer
en opvallend grote badkamer met balkon in hebben. Er staan drie één-
persoonsbedden. Gelukkig zijn er dragers voor de bagage. We krijgen
een glas cola als welkomstdrankje. De kamers zijn nog niet gereed,
maar de zon schijnt lekker op het dakterras. De eigenaar/manager doet
het woord. Hij kent ook een paar woordjes Nederlands en is een
handige zakenman met een dikke buik. Ik ben één van de weinigen die
geen lunchpakket van het hotel neemt en kies voor vegetarische chow
mein Rs 150 en hot lemon Rs 55. Een vroege lunch.

Namobuddha

Om twaalf uur vertrekken we namelijk met een lokale gecharterde bus,
met weinig beenruimte, naar het Namobuddha klooster.
Ik heb de gelegenheid om alleen met Rina te praten. Ze is 25 en nog
ongehuwd. Van de meeste jonge vrouwen verwacht je hier dat ze wel
getrouwd zullen zijn. Eerst rijden we nog via een prima asfaltweg,
maar later over een ruig bergpad. Soms moet de bus een stukje terug
om een andere bus te laten passeren, maar het is geen drukke omgeving.

Het klooster ziet er vrij nieuw en zeer verzorgd uit.
Er zijn prachtige bloeiende bomen. Eerst krijgen de anderen de
gelegenheid om te lunchen op een mooie plekje. Op de top van de
heuvel zijn gigantisch veel Tibetaanse vlaggen, net als in Tibet.
Om half twee begint een ceremonie in het klooster. Vergelijkbaar met
wat ik eerder heb gezien. Ik blijf lekker buiten in de zon. De groep
van 16 waar ik mee reis valt me mee. Ze hebben genoeg reiservaring
om niet over alles te mopperen.

Rond half drie lopen we aan de andere kant van de heuvel via een
steil pad naar beneden, naar een stoepa waar ik drie rondjes om loop.
Rina legt een paar dingen uit. Daarna wil een meerderheid nog een stuk
lopen. De bus zal ons later bijhalen en oppikken. We hebben één van
de mooiste stukken van de route gekozen. De uitzichten zijn fraai.
Op plekken waar we foto´s van kinderen maken, geef ik ballonnen.
Af en toe zijn er een paar huizen en winkels. Ik koop een fles water.

Voor vijven zijn we weer terug en bestellen in een select groepje een
paar potten thee op het dakterras. Er staat nu meer wind, het is
grotendeels bewolkt en veel frisser dan toen we hier arriveerden.
We kunnen dan ook niet meer lang buiten zitten.

´s Avonds krijgen we een Nepali diner met snacks voor Rs 500 exclusief
tax voorgeschoteld. Daar heeft iedereen zich bij aankomst voor inge-
schreven zodat ze dat konden voorbereiden. Weer prijzig eten, maar
wel verzorgd opgediend. Eerst diverse snacks, daarna een soort hotpot
met vlees en groenten en rijst. Wat mij betreft hadden ze een briefje
met de namen van alle gerechten mogen geven. Ik drink weer hot lemon
Rs 55. Buurman Jan deelt na een paar flessen bier een fles wijn en
wordt alsmaar luidruchtiger en vrolijker.

Er staat een straalkacheltje in de eetzaal. Yacine vraagt voor het
eerst om een bijdrage voor de pot. Per persoon Rs 5000.
Bij het afrekenen zie ik dat er 10% en 13% service tax en overheids-
taks wordt berekend. We zien enkele sterren aan de hemel en hopen
morgen op een heldere zonsopgang.
In ieder geval beter dan de afgelopen twee nevelige dagen.

Dinsdag 13 november. Het was gisteravond behoorlijk koud en dus maar
weer relatief vroeg onder de wol gekropen. Het alarm van mijn mobiel-
tje staat op zes uur. De bedoeling is om de zonsopgang mee te maken.
Jan Willem schuif een stuk gordijn open. Ik vraag of het iets is.
"Ja het is iets", antwoordt hij. Dus dan maar opstaan, anders was ik
liever in bed gebleven. Langzaam komen er meer mensen op de balkons
van de andere huisjes tevoorschijn. Iedereen lijkt dit te willen
meemaken. Op het foldertje van het hotel staat welke bergtoppen te
zien zijn. Zoals links Langtang 7246m, Sisha Pangma 8013m en de
Melungtse 7181. Jan Willem heeft een dompelaar zodat we alvast thee
kunnen maken. Er is tenminste stroom, want bij eerdere pogingen kon
hij die niet eens gebruiken.

Panauti

Om half negen vertrekt de bus. De dragers hebben de bagage op de het
dak gedaan. Voor we naar het vliegveld gaan, is er nog een stop in
het plaatsje Panauti. Vanaf het centrale plein, waar de bussen stop-
pen en een markt is, lopen we naar de samenkomst van twee rivieren.
Hier staan enkele tempels. Onderweg zijn mensen bezig om versieringen
voor het Diwali Festival aan te brengen. Vooral feestverlichting en
bloemenslingers. Kinderen zeggen "Hello" en gaan poseren voor foto's.
Een leuke wandeling door een gemoedelijk plaats. Onderweg stoppen we
nog langs de weg ter hoogte van het grootste Shiva beeld ter wereld.
Volgens Rina 143 feet.

Kathmandu Airport

De bus rijdt helemaal naar de noordkant van het vliegveld, naar
domestic. We checken als groep in. Ik vraag me af of dat zo efficiënt
is. Yacine betaalt voor iedereen de Rs 200 airport departure tax uit
de pot. De vlucht heeft drie kwartier vertraging. We vliegen met
Buddha Air. De vliegveldbus gaat heel langzaam naar het toestel,
omdat ze nog niet zo ver zijn.

Ik zit op stoel 3D bij een raampje aan de rechterkant. Volgens
Yacine kunnen er 45 mensen in. We stijgen boven Boudha. Ik zie het
klooster van Kopan aan de rechterkant, Yacine zegt dat ze aan de
linkerkant de stoepa ziet. Vanaf het dakterras van het Valley Guest=
house heb ik regelmatig vliegtuigen gezien.
Daarna draait het propellervliegtuig richting het westen en hebben
we steeds wel zicht op één of meerdere witte reuzen. Het toestel
maakt een bocht naar rechts en landt gelijktijdig. Dat heb ik nog
nooit eerder meegemaakt. Jan Willem zit naast me en vindt het niet
zo aangenaam.

Pokhara

Het vliegveld van Pokhara heeft niet eens een bagageband. We rijden
een klein stukje met een oude bus naar een prachtig hotel. Het hotel
ziet er luxe uit, met een zwembad en een ruime kamer met een balkon
en verder uitstekende voorzieningen. Door de vertraging is het al
laat voor de lunch, Jan Willem en ik lopen naar Rice Bowl.
Een restaurant dat ik in Lonely Planet heb gemarkeerd. Ik heb vege-
tarische Thukpa met een kaas naan. De Thukpa heb ik nog niet eerder
zo pittig gehad. De naan is al in stukjes gesneden en een beetje
vettig. Hot lemon met honey komt in een groot glas en ze zijn royaal
met honing! Een prima lunch.

De zon verdwijnt rond half vijf achter de bergrand waar de World
Peace Pagoda op staat. Pokhara ligt lager en heeft en milder klimaat.
In het straatje naar het hotel waren bij aankomst al meiden aan het
dansen op harde Nepalese muziek.  Verderop in het Lakeside deel van
Pokhara nog veel meer. Eigenaars van winkels en restaurants maken
mooie figuren met kaarsjes voor de ingang waarmee ze Laxmi naar
binnen leiden.

Het grootste deel van de groep gaat in taxi´s naar Old Town om daar
het Nieuwjaar mee te maken. Ik blijf bij een select groepje en ga
met Rina mee naar een kantoor van Himalayan Encounters. In de tuin
dansen en zingen weeskinderen met aids op een zelfde manier als de
groepjes op straat. De stroom valt weer eens uit. Maar dat mag de
pret niet drukken. Happy Diwali!

Op advies van Rina drinken we wat bij Busy Bee. Daar is live muziek.
Het eten is er duur. We bestellen alleen drinken. Hot lemon komt in
een klein glas. Met de luide muziek valt niet mee om goed een
gesprek te voeren. Het is al te laat om nog met Weiwei te Skypen.
Ik heb ook nog niet getest of er een signaal in mijn kamer is.
Daarom stuur ik haar een sms zodat ze niet onnodig hoeft te wachten.

Woensdag 14 november. Het merendeel van de groep is naar de zonsop-
gang in de bergen gegaan. Ik blijf tot half acht liggen. Er is een
uitstekend ontbijtbuffet, met zelfs bruin brood. Daarna doe ik de
was en selecteer foto's van de afgelopen dagen. Ik schrijf een mail
over de afgelopen dagen voor familie en vrienden in Nederland, want
ik vermoed dat ik de komende dagen geen internet heb. Via QQ heb ik
contact met Weiwei. Ze maakt zich zorgen over de toelating tot een
universiteit in Nederland. Wat wanneer dat niet lukt? Ik zeg dat ze
een alternatief moet hebben, zoals een studie in een land waar het
wel lukt.

Rond half één lunch ik bij de Rice Bowl. Vegetarische Nepali set
voor Rs. 195 en een groot glas hot lemon with honey Rs 60. Inclusief
tax Rs 280. Daarna loop ik naar Old Town. Ik heb geen kaartje bij
me, maar in de hotelkamer de plattegrond in Lonely Planet bestudeerd
en weet ongeveer waar ik moet zijn. Eerst stop ik nog bij diverse
dansvoorstellingen. Er loopt water onder betonnen platen langs de
weg. Een groepje dansers nodigt me uit om mee te dansen.
Een prachtige jonge moeder zit langs de weg en geeft haar zoontje
borstvoeding.

Pokhara Old Town

Het oude deel van de stad ligt hoger. In de centrale straat staan
diverse kleine tempeltjes, één vormt een verkeerspleintje. In Old
Town zijn ook dansvoorstellingen met jongens en meiden. Af en toe
stop ik wanneer iemand vraagt waar ik vandaan kom. Kinderen willen
graag op de foto. Ik zie hier voor het eerst een paar caramboletafels.
Geen biljart, maar op een vierkante tafel met de vingers schijfjes
over het gladde oppervlak schieten. Een ander populair spel is
'crowns & anchors'. Een wit oppervlak op de grond met 6 afbeeldingen
waar geld op wordt gelegd. Een gokspel dus.

Ik kom bij een tempel uit op een heuvel, het hoogste deel van de
stad. Op het plein ervoor verkopen Tibetaanse dames sieraden. Bij de
tempel is een stoepa waar net een bruidspaar omheen loopt. De familie
maakt groepsfoto´s. Zowel bruid als bruidegom zien er niet echt vro-
lijk uit. Misschien heeft dat te maken met het gearrangeerde huwelijk.
Twee keer komt een man naast me staan die ongevraagd mijn gids wil
zijn, maar ik negeer hen en vertel dat ik van de maan kom.

Op de terugweg zie ik een grote groep jongeren in feestkleding lopen.
Ze zijn onderweg naar Lakeside om voorstellingen te geven. Ze vragen
hoe ik heet en waar ik vandaan kom. Op de hoek van de hoofdstraat
door Lakeside ontmoet ik drie meiden uit mijn groep. Ik wissel 50
euro en hoop dat ik dan tot en met Kathmandu voldoende geld heb.
De komende dagen zit alle eten een paar keer inbegrepen. De koers in
Pokhara is minder gunstig dan in Kathmandu.

In een smalle straat naar het meer ontmoet ik drie vrouwen bij een
huisje waar massage op staat. Ze hebben problemen met de watertoevoer.
Daar heb ik geen verstand van. Ik moet thee komen drinken, maar zeg
dat ik mijn was wil binnenhalen en wil eerst ook nog eten. Dat doe
ik weer bij Rice Bowl: chowmein met kip Rs 180 en hot lemon honey
60, inclusief tax Rs 265.

Na het eten kijk ik nog even bij de schele dame van de massage.
Ze doet dat in een gewoon huisje wat ze huurt voor Rs 10.000 per
maand. Er zit een Fransman met een bril bij haar die redelijk
Nepalees spreekt. Hij rookt. Ik krijg de beloofde thee. Vanmorgen
had ze een klant uit Zuid-Amerika die Rs 2000 betaalde. Ik zeg dat
ik in Cambodja $5 a 6 voor een uur betaal en eigenlijk niet meer
wil uitgeven. Het is inmiddels tijd om naar het hotel te gaan zodat
ik nog met Weiwei kan skypen. Door een zwakker signaal lukt het met
QQ beter om met videobeelden te praten.

Donderdag 15 november. Vandaag rijden we in de richting van
Kathmandu naar het Newari bergdorpje Bandipur. Om half negen ver-
trekken. De kwaliteit van de weg is niet zo geweldig, ik zit op de
achterbank en schiet een paar keer omhoog. De lucht betrekt al snel.
Op ongeveer een uur van de aankomst stapt een deel van de groep over
in ander vervoer. Zij gaan het laatste deel met een lokale gids
wandelen en hebben een lunchpakketje mee. Kort daarop is er weer een
blauwe lucht. De bus stopt even bij een wegrestaurant. En nog een
keer halverwege een flinke beklimming via een smalle bergweg naar
Bandipur bij een bamboeschommel, waar Rina en de chauffeur zelf ook
schommelen.

Bandipur

Om half twaalf arriveren we in Bandipur. De bus kan niet door
de hoofdstraat van het pittoreske dorp op een bergkam. De laatste
twee minuten naar ons hotel moeten we lopen. Weer een historische
plaats met autovrije straten. Lekker rustig. We krijgen vruchtensap
als welkomstdrankje en aansluitend een broodlunch, met zelfgebakken
brood, kaas van de yak, milde salami en een frisse salade. The Old
Inn zit in een prachtig historisch gebouw. Toiletten en douche zijn
op de gang. Bandipur heeft wel wat weg van een primitief dorpje in
het zuiden van Europa.

Na het eten gaan we naar de overkant, bij Ke Garne Cafe. Ik denk
dat het bij The Old Inn hoort. Op het hangbalkon is namelijk een
ceremonie te zien met een broer en zus van het personeel van The
Old Inn. Zij is prachtig gekleed, hij gewoon in spijkerbroek en
T-shirt. Hij zit geknield op een kussen, zij loopt drie rondje om
hem en besprenkeld zijn hoofd, schouders en knieën met oranjegele
bloemen. Hij krijgt een tika op zijn voorhoofd. Moeder heeft zich
omgekleed en helpt. Er is een mand met zoetigheden voor de broer
en een envelop met geld voor de zus. Het is vandaag broer-en-zus-dag.

Om twee uur kunnen we met Rina de groep tegemoet lopen. Zij loopt
gewoon op zomerschoentjes. Het pad is eerste steil, daarna glooiend.
Ik blijf op het eerste hoge punt, want daar is het zicht op de
witte bergen fraai en is Bandipur ook mooi te zien. Er staat een
grote boom waar Australiërs met hun gids in zitten. Ik rust op de
bovenverdieping van een hutje. Het is rond vier uur wanneer de
groep langskomt en ik me bij hen aansluit. Op weg naar het dorp
stop ik bij een bamboeschommel die op het pad staat. Hier spelen
kinderen. Een beetje wild. In Bandipur vraag ik of ik op de foto
mag met een mooie meid die in de opening van een winkeltje zit.
Ze heet nota bene Laxmi!

Ik geef Rina mijn laatste setje klompjes uit Nederland. Die zijn
blauw en dat komt denk ik goed uit want ze draagt vaak blauwe
kleding. Volgens Yacine mist ze haar broer. 's Avonds krijgen we
binnen een maaltijd: dal bhat en cream caramel na. Ik kan in de
bibliotheek via een zwak signaaltje contact hebben met Weiwei en
kort nadat zij is gaan slapen, ga ik ook naar bed. Jan Willem
slaapt al. We hebben een hele kleine slaapkamer bij de bibliotheek.
Het is bijna een dubbele bedstee. Naast ons zit nog zo´n kamertje.
Aan de achterkant van het gebouw zijn grotere kamers.

Vrijdag 16 november. Rond half zeven neem ik een douche. Gelukkig
is er warm water. Ik was twee shirts en hang die voor op het
terras want daar komt vandaag veel zon. Om half acht is er ontbijt
op het dakterras. Daar komt ook zon, maar het is nog fris.
We krijgen koffie of thee, een glas vruchtensap, gebakken ei in
elke gewenste vorm met gebakken tomaat en spek, muesli, cornflakes
en toastbrood met marmelade of honing. Met zoveel lekkers eet je
makkelijk meer dan nodig is.

Om negen uur verzorgt Rina een rondleiding, letterlijk rond het
dorp. We dalen af naar een Laxmi tempeltje waar de beheerster een
stip op voorhoofden van een groot deel van de groep doet. Daarna
komen we op een zandpad waar een paar keer met mensen afgeladen
voertuigen van de andere kant komen.

Bij een waterbron waar water uit koppen komt - zoals je ook op
Bali hebt - slaan we linksaf. Hier staat een grote boom en een
Shiva tempeltje. Ik vraag waarom er een hek om staat. Volgens Rina
omdat anders jongeren er marihuana roken. In plaats van naar het
centrum te gaan, slaan we rechtsaf en komen langs een ziekenhuisje
en een tempel waar een schooltje naast staat. Je kunt de zeer een-
voudige inrichting zien.

Daarna komen we bij een groot veld met uitzicht over de besneeuwde
bergen en op het eindpunt een resort. Ik wordt door een groepje
jongeren uitgenodigd om bij hun te komen. Ze willen foto´s met mij
maken en geven me een gekookt ei een chips. Drie van de meiden
zijn zussen, waaronder een tweeling. Ze dragen elk een neusring,
maar één van de andere meiden is Newari en zij juist niet.
Verwarrend. De man die bij hen is draagt een Vietnamese hoed en is
in een paar andere Aziatische landen geweest. Hij vraagt naar mijn
telefoonnummer en ik moet bij hem langskomen wanneer ik weer in
Kathmandu ben.

Het merendeel van de groep is inmiddels terug naar het hotel.
Ik haal nog net Yacine en Sharmila bij, die kleinigheden voor
Sinterklaas hebben gekocht. Heel veel panden herbergen een hotel,
hostel of Inn. En andere huizen vaak een winkeltje of restaurant.
Volgens mij komen hier ook veel dagjesmensen. Vermoedelijk uit de
grote steden. En Chinezen met grote camera´s. Voor de lunch was ik
nog twee shirts, want de andere twee zijn al nagenoeg droog.
Om half één lunchen we achter op het dakterras. Daar is weer een
truitje nodig omdat er nauwelijks zonlicht komt. Warm eten: nasi,
gekruide aardappelen, groentesalade en buffelvlees met paprika en
uien. Dat smaakt prima. Al had ik zo´n broodlunch als gisteren ook
zeker weer kunnen waarderen.

Ik verken het dorp. Bij Laxmi koop ik een fles water. Ik moet
toch iets terug doen voor het maken van de foto. Al zeggen ze hier
vaak `thank you´ wanneer je een foto van mensen hebt gemaakt. Tot
er zonlicht in de hoofdstraat is, blijf ik buiten. Er komt weer een
groep Chinezen langs met enorme lenzen op hun camera´s. Ook vrouwen
van rond de vijftig!

Rond zes uur begint voor The Old Inn een band van jonge jongens,
genaamd Silver Bridge te spelen. Dat hebben ze mij vanmiddag
verteld. Maar net voor zes uur valt de stroom uit. Gisteren was
dat rond deze tijd ook een paar keer. Om half zeven is er avondeten.
Nederlandse kost. Aardappelpuree, bloemkool met saus, worteltjes,
groene bonen, aardappelen en kip. Eerst prutst de band nogal,
ze maken geen nummer af en lijken alleen maar bezig te zijn met
stemmen. Maar tijdens het eten gaat het echt los. Er staat een
grote groep jongeren om hen heen, waaronder veel gillende meiden
die sommige liederen letterlijk mee kunnen zingen.

Zaterdag 17 november. Ik probeer om voor half zeven te douchen.
Bij de eerste douche is geen water en bij de tweede maar een
paar minuten warm. Net genoeg. Vanaf het dakterras aan de voorkant
zie ik een jongen staan die naar me wenkt. Ik pak een ballon en
laat die door hem vangen. Even later zit ik naast hem en maak
een foto van ons samen. Volgens mij hoort hij bijna niks.
Hij gebaart dat hij hier gisteravond was tijdens de muziek.

Bij het afscheid krijgen we van de eigenaarsfamilie van The Old
Inn een sjaaltje om en tikkastreep op het voorhoofd. Rond negen
uur daalt de bus af naar de doorgaande weg. Het dal zit net als
bij de aankomst in de mist. Bij een doorgang door water wacht
de bus op het tegemoet komende verkeer. Een ongeduldige auto-
mobilist die ons in wil halen ramt tegen de zijkant, helemaal
achteraan. Na een korte discussie rijden we weer verder.
De mensen uit die auto hebben niet eens gekeken hoeveel schade
ze aan de voorbumper hadden. Het middendeel van de route loopt
langs een rivier, met zeer lange hangbruggen.

Sauraha

Om twintig over elf arriveren we al bij Sapana Village Lodge.
Sapana betekent ´dream´. Een resort in een vlak landschap langs
een riviertje. Bij de lodge zijn twee kleine olifanten waarmee
je een toertje kunt doen en je nat laten spuiten met de slurf.
We relaxen tot het lunchtijd is en kunnen daarna onze kamers op-
zoeken (504). Het is zeer zonnig met bijna geen wind. Veel locals
doen de was in de rivier of wassen zich daar zelf in.

De lunch is op een mooie veranda met zicht over het platteland
en in de verte het hooggebergte. Ik heb een kleine en dure
vegetarische noedelsoep met een stukje knoflookbrood en een
kleine pot lemon tea (Rs 353 inclusief).
Daarna is er een briefing van de manager over de lodge en het
Nationale Park en aansluitend Yacine over excursies. Ik doe weer
wat handwas. Het is zonnig en warm, dus die droogt snel.

Om vier uur ga ik met ongeveer de helft van de groep met een zeer
smal houten bootje naar de overkant van het riviertje. Dat valt
nog niet mee. Er zwemt een slang naast het bootje en één van de
dames heeft het niet meer. De rest gaat met een ossenwagen.
We komen weer samen in een Tharu dorp. Een minderheid die van
oorsprong uit India komt. De gids die met ons mee is, is een beetje
onduidelijk. Hij vertelt wat ze op het land verbouwen en we kunnen
vrij rondlopen. De meeste huisjes hebben handafdrukken op de muur
naast de deur. Vooral de kinderen gaan gewillig op de foto.
We krijgen thee en een koekje van dames van middelbare leeftijd.
Eén van hen hakt met een botte bijl grote splinters van een stuk
boomstam.

We gaan via de zelfde route terug. Omdat het eten in de lodge
vrij prijzig is, ga ik direct met een zaklampje naar Sauraha en
eet bij KC´s. In het dorp zijn meer winkeltjes, hotels en minstens
3 ATM´s. Ze hebben bij KC´s net als bij de lodge kampvuren.
Het zit er na verloop van tijd vol. Ik heb noedels met groenten
en flink wat kip (Rs 215), lemon tea (Rs 30) en een gratis mandje
popcorn. Dat smaakt allemaal prima.

Nadeel is dat je er bijna een half uur voor door het donker moet
lopen. Het dorp gaat nog wel, maar er is ook een vrij donker stuk
over een stoffig deel van de weg met losse stenen. Ik wordt uit-
genodigd bij een gezin van een klein winkeltje. Ze horen tot
Tharu bevolking. De moeder heet Patali (38), de zoon Rupis of
Rufis (16) en dochter Plity (11) met een prachtig rond gezicht
met grote ogen. De kinderen spreken het beste Engels. Een tante
en grootmoeder komen bij ons zitten en stellen ook vragen. Morgen
moeten ze weer naar school. Einde van de vakantie. Ik let vooral
op dat ik niet in poep van olifanten, paarden en kamelen ga staan.

Jeep Safari Chitwan National Park

Zondag 18 november. Om kwart voor zes gaat het alarm. Even voor
half zeven kunnen we thee en koffie in het restaurant krijgen.
Er gaan ontbijtpakketjes mee naar het Nationale Park. We worden
door open jeeps opgehaald. Het is nog flink koud, terwijl het
overdag hier gisteren best warm werd. Tot schrik van sommigen
moeten we aan het einde van het dorp bij de rivier weer met een
kano oversteken. Maar deze zijn gelukkige groter en stabieler.
Daarna stappen we in twee jeeps die klaarstaan voor een route door
het park. In elke jeep kunnen zeven van ons mee met achterop een
gids. De entree is Rs 1500.

Die gids fluit wanneer hij iets ziet, zodat de chauffeur stopt.
Als eerste zien we vogels die hoog in een boom een nest hebben.
Daarna hebben we mazzel met neushoorns, die helaas wel wat ver-
scholen staan achter de struiken. Verder zien we veel herten die
bij onze komst de bossen in rennen, apen die hoog in de bomen zit-
ten en van tak naar tak slingeren, twee keer een lizzard in een
boom. En locals die het water schoon hekkelen.

Op het eindpunt krijgen we rond half tien ontbijt: tosti, twee
gekookte eieren, mango juice, mandarijn en appel. Daar is een
krokodillenboerderij en een grote uil. Het lijkt er sterk op dat
de gidsen uit ervaring vrij precies weten waar ze de dieren kunnen
vinden, want op de terugweg vinden ze zelfs een python bij een
stroompje in het hoge gras.

Om kwart over twaalf zijn we weer bij de rivier. Yacine heeft
opdracht gegeven om elke chauffeur Rs 1000 fooi te geven. De gids
is zo bescheiden om daar op het einde op te wijzen. Ik ga mee naar
de lodge en doe nog wat was, onder andere een lange broek die in
de zon snel droogt. Ik heb koekjes en een appel als kleine lunch.
Rond drie uur loop ik richting het dorp. Langs het pad is een
bamboeschommel waar drie kinderen spelen. Net voor de afslag
richting het dorp spreek ik met een paar kinderen. Ik geef hun
ballonnen. Een prachtige jonge vrouw zit bij een waterpomp en
slacht drie kippen. Het is Mitu de butcher. Ze heeft een houten
loket langs de weg waar ze vlees en groenten verkoopt.

Iets verderop loop ik de velden in naar een grote groep vrouwen
die in een rij naast elkaar op het land werken. Eén van hen draagt
een kleine radio. De meesten zijn getrouwd. Anu krijgt mijn
e-mailadres zodat ik later de foto´s die ik van hen maak kan
mailen. Ik help een stukje. Het is zwaar werk, vooral omdat je
steeds voorover gebukt moet staan om de grond los te maken.

Bij Sauraha Cold Store in het centrum van het gelijknamige dorp
vind ik mijn favoriete zoute koekjes van het merk Monaco, vier
rollen in één verpakking voor Rs 65 en een fles water. Ik heb een
vroege avondmaaltijd in een zijweg bij restaurant Tandoori.
De prijzen zijn redelijk laag. Ik bestel vegetarische momo´s (Rs 70),
kaas naan (Rs 95) en een glas hot lemon (Rs 20).
In het straatbeeld van Sauraha zijn veel olifanten met zitjes voor
toeristen, taxi´s in de vorm van een paard met wagen, kamelen en
ossenwagens.

Dit keer lukt het om wat eerder te skypen. Ik zit voor het kan-
toortje van Sapana Village Lodge. Er is nog muziek en dans door
jongeren bij de ingang. Weiwei is al op Skype.
Yacine komt even bij me zitten en onderbreekt ons om de uitgaven
te verrekenen. Ik ben een paar keer niet mee geweest, maar we hebben
vandaag de entree niet betaald, die van de fooienpot afgaat.
Het komt erop neer dat we nu quite staan. Een handige prater kan
ook handig rekenen. Hoi bladibla! (het stopwoordje van Yacine).
Daarnaast evalueren we de reis, met name waar we in de route langer
of korter zouden willen blijven. Haar voorstel is om Dhulikhel uit
het programma te halen en hier een nacht langer te blijven.
Ook Pokhara verdient mijns inziens meer tijd, maar daar kwamen we
later aan door een vertraagde vlucht.

Maandag 19 november. We krijgen toast, gebakken ei met kaas en
lokale yoghurt (curd). Voor het kantoortje lees ik op internet de
uitslag van de Formule 1 race in Austin, Amerika. Het kampioenschap
is nog niet beslist. We krijgen een stoffen presentje, ik kies een
rode vis. Om half negen vertrekken we. Eerst een stuk van de route
die we al hebben gedaan. Het is nu drukker dan op de heenreis.
Vooral TATA bussen en vrachtwagens. Er zitten veel militairen in
deze regio. Ik zie een trainingskamp. Ze zaten ook in het park.

Om tien over tien zitten we weer op de hoofdroute. Deze weg is van
een betere kwaliteit. Om elf uur stoppen we bij een hangbrug waar
Himalayan Encounters een wegrestaurantje en activiteitencentrum
voor jongeren heeft. Aan de overkant van de rivier is een kamp met
tenten. Je kunt hier ook raften. Een leuke plek. De rivier is flink
breed en het water ziet er vrij schoon uit. We krijgen thee met
koekjes. Even later slaat de bus linksaf naar het Nuwakot District.
Er gaan dropjes rond; voordeel van groepsreizen met Nederlanders.

Nuwakot

Dan komen we op een smallere weg langs een rivier met nog steeds
regelmatig hangbruggen of transportkabels over de rivier met een
bakje. Hier is ook nog vrachtverkeer en snelle lokale bussen.
We komen in een plaats waar we rechtsaf slaan en via een hele smalle
bergweg flink klimmen tot we in een kleiner dorpje komen waar op
het centrale plein net een bruiloft gaande is. Dit is Nuwakot. Hier
staat ook een fort, een paleis en tempels. Het ziet er pittoresk uit.
En onze overnachtingsplek helemaal! Dat ligt nog een paar honderd
meter verder in prachtige gebouwtjes.

We krijgen lemonjuice als welkomstdrankje. De service is uitstekend.
Aansluitend een uitgebreide Nepalese warme lunch. Jan Willem en ik
hebben een kamer direct boven de keuken. Daarna een briefing.
Yacine stelt voor om een afscheidsdiner in Kathmandu te hebben voor
1000 a 1200. Ik ben de enige die twijfelt, vanwege de hoge prijs.
Ik wil geen spelbreker zijn, maar ik vind 500 al duur. Meestal lukt
het in dit land wel om voor circa 300 een uitstekende maaltijd
inclusief drinken te hebben.

Na de lunch loop ik naar het dorp. Om de bruiloft te zien. Onderweg
kom ik langs een familie met zeven kinderen waarvan één van de
dochters Sapana (19) heet. Zijn spreekt goed Engels.
Ik deel ballonnen uit aan de kleintjes. Ze geven me zoete Nepalese
thee met melk. In het centrum zit een groep meiden op een afsloten
deel van het plein op de grond te eten. Met de handen. Ze hebben er
een scherm omheen gezet. Onder een afdakje zit het bruidspaar met
zijn moeder. Ze nemen cadeaus in ontvangst. Vermoedelijk een ge-
arrangeerd huwelijk is, zijn ziet er niet zo vrolijk uit. Of omdat
dit de derde en laatste dag van de viering is en ze moe is. Hij
lijkt niet zo jong meer. Zij lijkt ook niet. Het bruidje heeft
traditionele henna tatoages op haar handen gekregen.

Bij het fort spreek ik met enkele bewoners. Zoals de zuster Bida
en Sita Saha, en de meiden Sujata (14) en Thapa (15). Daar komt
even later een deel van de groep met Rina en Yacine. Ik sluit me
terug richting Famous Farm bij hen aan en onderweg zien we de zon
achter de bergen wegzakken. Met een mooie rood kleurende hemel.

Om half zeven krijgen we een avondmaaltijd voorgeschoteld door het
voltallige personeel. Nederlands eten van eigen tuin: wortel, groene
bonen, bloemkool met kaas, aardappelpuree, knoflook, stukken kip en
zeer zoete appelkruimel als toetje. Veel eten. Na het eten zit ik
bij drie anderen op de veranda en later nog met een groepje bij het
kampvuur. Er is geen WiFi, dus heb ik een sms naar Weiwei gestuurd.

Dinsdag 20 november. Afgelopen nacht een paar keer wakker geweest.
Eerst omdat ik het koud had. Gelukkig lag er een extra deken in de
kamer. Daarna omdat ik naar het toilet moest en ik hoorde de Neder-
lander (niet van onze groep) in de kamer naast ons hard snurken.
Zelfs met oordopjes in. Jan Willem klaagt daar 's ochtends ook over.
En ik schijnt te hebben gehijgd. Misschien omdat mijn neus vol ging
zitten en ik moeite had met ademen, of omdat ik het koud had. Net
als in Bandipur hebben de gebouwen lage doorgangen waar meerdere
van de groep hun kop stoten. Ik ook.

We krijgen een Nepalees ontbijt met gefrituurd deeg, yoghurt, aard-
appel met curry en toast met gebakken ei, jam en honing. Er loopt
een weesgeitje van 17 dagen rond. De moeder is bij de bevalling over-
leden. Gisteren hebben ze hem melk gegeven toen ik onderweg was naar
het dorp. Vanochtend wil Sonja dat graag doen. Er ligt een krant met
voorop een foto van Obama met Aung San Suu Kyi. De Amerikaanse presi-
dent brengt deze dagen een bezoek aan Myanmar en gaat ook naar
Thailand en Cambodja.

Om elf uur brengt Rabina, één van de serveersters, de kleinste,
mooiste en al snel mijn favoriet, vier van onze groep, waaronder ik,
naar Rina en de rest. Die hebben eerst een 'nature' wandeling gedaan
terwijl wij vanaf de school meelopen. De kinderen in de school zijn
wild. Vooral de jochies springen voor de camera. We gaan naar een
tempel die gewijd is aan het offeren van dieren tijdens het Holy
Festival. Hier ben ik gisteren ook geweest. En een kasteel en nog een
tempel op het einde van het dorp. Het kasteel heeft een belangrijke
rol gespeeld in de 'unification' van Nepal in 1769.

Het is bijna twee uur wanneer we een uitgebreide lunch in de tuin
krijgen voorgeschoteld. Met patat, broodje gezond, bloemkool, groene
boontjes en worteltjes (de standaard groenten van het hotel), lemon
juice, een appel met een schoteltje en mes en thee of koffie na.
Rabina doet erg haar best om sommige dingen van het eten in het
Nederlands te zeggen. Ze krijgen hier waarschijnlijk vaak Nederlanders
te gast.

Daarna geniet ik van de zon, want vannacht zal het wel weer fris
worden. Door de kou is de lichte neusverkoudheid weer begonnen en ik
heb maar weinig energie. Zo'n rustige dag komt dus goed uit. Om half
vijf gaat een zestal van de groep de moestuin in en met behulp van
de kok aan de slag om een Nepalese maaltijd te bereiden. Dat is een
groot succes. Sharmila, een Surinaamse uit mijn groep met voorouders
uit India, word door het geitje op haar tenen gelikt. Toevallig dat
ik haar gezichtsuitdrukking net vastleg op een foto.

Bij een laatste wandeling in de richting van het dorp spreek ik met
een legerofficier. Hij is ongehuwd en verdient Rs 20.000 per maand.
Volgens hem gaan soldaten na 14 jaar met pension en hij na 20 jaar.
De levensverwachting is hier vast lager dan in Nederland, maar toch
vind ik dat erg vroeg.

Woensdag 21 november. Afgelopen nacht heb ik voor de zekerheid met
een muts op geslapen. De vorige nacht voelde ik het rond mijn gezicht
tochten. Zoals zo vaak hebben we om half acht ontbijt, dit keer met
pannenkoeken met banaan en honing. Er gaat nog Rs 1500 per persoon in
de pot. En er wordt een groepsfoto voor de mooie gebouwen gemaakt.

Met de nodige tegenzin vertrekken we rond half negen. Want dit is een
prachtige plek en het personeel heeft ons verwend. Vooral de serveer-
sters met hun mooie glimlachen. Yacine maakt al de opmerking dat ik
hen geen moment met rust laat door steeds foto's van hen te maken.
Maar dat valt volgens mij wel mee ;-)

Onderweg stoppen we een keer langs de weg voor thee en chips. Daarna
wordt de weg aanzienlijk slechter. We moeten over een bergpas en dalen
om twintig voor twaalf af in de Kathmandu Valley. Hier staan weer meer
steenfabrieken.

Terug in Kathmandu

We komen langs de Monkey Tempel. Het is half één wanneer we bij Hotel
Tibet arriveren. Kamer 211 is zeer net. Helaas moet je bij dit hotel
voor een plattegrondje en WiFi betalen. Dat hoort niet bij een hotel
in deze prijsklasse. Bij de meeste hotels en guesthouses in Thamel is
dat gratis. Ik maak me los van de groep en haal lunch bij mijn favo-
riete bakkerij en nuttig de broodjes op het dak bij Curry Kitchen
(Rs 120). De koers is inmiddels 110.35. De euro is kennelijk sterker
geworden.

Daarna zit ik in de zon in de buurt van Hotel Tayoma en praat met
het personeel van de winkels die ik drie weken geleden heb leren ken-
nen. Ze zijn benieuwd naar mijn ervaringen. Ook de verkoper van
tijgerbalsem en singing bowls herkent me. Hij komt uit Dhulikhel.
Ik spreek mijn twijfels uit over de opbrengst van zijn kleine handel.
Hij beaamt dat, maar volgens hem is het in Dhulikhel nog moeilijker
om geld te verdienen. Het lijkt iets minder koud dan de vorige keer.
Bij de Yak eet ik buff thukpa met hot lemon honey (Rs 165).

Onderweg terug naar het hotel maak ik een praatje bij een showroom
waar Toyota's staan. Met Alina, een mooi meisje dat er dagelijks van
half tien tot zes uur werkt. Ze is 24 en net van school. Volgens haar
moet je hier cumulatief 240% belasting betalen. In de buurt van het
hotel ontmoet ik een blinde man (28) die door zijn zusje (17) naar huis
wordt gebracht. Hij verkoopt overdag  wierookstokjes. Zijn Engels is
best goed. Terwijl ik met hem praat, houdt hij mijn hand vast. Heel
bijzonder. Ik voel voortdurend aftasten. Zijn zusjes heeft een mooie
glimlach.

Op de hoek van het straatje naar Hotel Tibet zit een goede supermarkt:
Bigmart. Mijn favoriete zoute koekjes en chocoladekoekjes zijn hier
goedkoper dan in Thamel. Bij de receptie klaag ik nog eens dat ik
hier voor WiFi moet betalen. Het meisje bij de receptie zegt dat het
management policy is. Nu moet ik naar een restaurant in de buurt, in
dit geval Hemingway´s. Daar drink ik, het zal je niet verbazen: hot
lemon. Het is er een beetje donker. De stroom is kennelijk weer uitge-
vallen. WiFi werkt prima en ik kan nog ruim een uur met Weiwei praten
en schrijven.
De muziek is een beetje te luid om elkaar goed te verstaan.
Hemingway's rekent geen service kosten en tax, maar het drinken is wel
een beetje duur.

Donderdag 22 november. Vandaag geen programma. Ik ben met een aspirine
gaan slapen, want ik ben nog niet helemaal van een verkoudheidje af.
Vanmorgen heb ik ondanks het goede matras en de lange nacht een beetje
hoofdpijn. Na een prima ontbijtbuffet doe ik was op de kamer en ga na
tienen op pad naar Thamel.  Daar lunch ik bij de bakkerij en doe het
voor de rest rustig aan. Bij een winkel waar producten hangen die
lokale vrouwen hebben gemaakt, praat ik met een jonge vrouw.

Ze heet Nasreen en ziet dat ik een om melk smekende moeder afwimpel
en gaat de discussie aan met die vrouw. Ze keurt het sterk af dat ze
buitenlanders bedondert. De melkpoeder gaat namelijk terug naar de
winkel, want het gaat haar alleen om het geld. En de baby, in dit
geval niet zo klein meer, is mogelijk niet eens van haar. Eén van die
dames heb ik al eerder ontmoet en schreeuwt theatraal wanneer ik weg
loop: ´No money, milk for my baby!´. Anderen bemoeien zich ermee.

De vrouw want het winkeltje er tegenover heeft stoffen te koop.
Ze vertellen dat de meeste stof uit China komt, want India is duurder.
Haar zoontje heeft oorringen en een zwarte randen om zijn ogen. De
oorringen garanderen een beter volgend leven en de make-up gebruiken
ze om ogen groter te doen lijken. Haar familie behoort tot de Brahman
bevolking. Nasreen woont met haar boer en schoonzus boven die winkel.

Rond zes uur ga ik naar Hemingway's. Vanavond is het gezelliger en
af en toe leidt een televisiescherm met Europees voetbal me af.
Ik bestel Chow mein met groenten en kip en twee keer een Sprite (Rs 305)
terwijl ik met Weiwei skype. Ze zag er gisteren moe uit en gaat
vandaag vroeg naar bed.

Excursie Vajra Academy

Vrijdag 23 november. Bij het ontbijt geeft Yacine mij Rs 200 terug
uit de fooienpot. Om acht uur vertrek ik met twee koppels en Rina met
een kleiner Toyota busje naar de Vajra Academy,
zie http://www.vajraacademy.org/.
Rina vertelt onderweg een paar keer langs welke belangrijke gebouwen
we komen, zoals het Roze paleis waar het koningsdrama zich afspeelde.
De verkeersdrukte valt mee. We arriveren zelfs binnen een uur, terwijl
Yacine anderhalf uur zei. De school ligt in Lalitput, voorbij Patan
aan de zuidkant van Kathmandu, met zicht op velden, bossen en bergen.
Op het dak staan grote zonnevangers die onder andere voor stoom
zorgen waarmee in de keuken wordt gekookt.

Een deel van de kinderen komt van elders en slaapt ook in de school.
Op dit moment bouwen ze een gebouw ernaast waar meer slaapruimte in
komt. De kinderen zien er niet arm uit. De meesten dragen een school-
uniform. Toch wordt ons verteld dat ze zijn geselecteerd uit arme
gezinnen. Een andere voorwaarde is hun wil om te leren. Terwijl wij
op het dak staan, zien we de klassen in rijen het volkslied zingen
en oefeningen doen, waarna ze rij voor rij, klas per klas naar binnen
gaan.

In de tuin staat een gebouwtje met afbeeldingen van zowel Hindoeïsme,
Boeddhisme als een persoon aan een kruis, die overigens meer op een
vrouw lijkt dan op Jezus. Misschien verward met Maria. In de eetzaal
krijgen we een voorstelling te zien van traditionele dans door drie
meiden en twee jongens in mooie kostuums. Ze hebben er plezier in.
Vanaf een laptop en grote speakers spelen ze een paar nummers.
We krijgen dikke pompoensoep (niet zo lekker, Rina laat het zelfs
staan) en aansluitend om half elf een eenvoudige buffetlunch met
rijst, aardappels en groenten. Er ligt een brochure op tafel met
informatie over de school, inclusief een donatiefoldertje waarmee
je een kind een jaar lang kunt sponsoren.

Om elf uur stappen we al weer in het busje en voor twaalf uur zijn
we terug bij Hotel Tibet. Het was Floor ook opgevallen dat er veel
borden hangen met reclame voor opleidingen, taalstudies en studies
in het buitenland. Ik geef de fooi voor Rina en Yacine mee, want ik
ga vanavond niet mee met het afscheidsdiner.

Na een rustpauze in de hotelkamer loop ik naar Thamel, beter gezegd
langs Thamel in de zon. Ik zoek de Bhimsen Tower op, net voorbij
Kathmandu Mall. Die lijkt erg op een vuurtoren. In Lonely Planet
lees ik dat een vorige versie na de aardbeving van 1934 is vervangen.
Die was onderdeel van een paleis. Daarna bezoek ik nogmaals de markt
op het veld waar ik twee weken geleden ook was. Net voor Thamel
vragen studenten om een donatie, alhoewel ze een betrouwbare indruk
maken, houd ik er niet van om zomaar geld te geven. Andere voorbij-
gangers doen dat wel redelijk makkelijk. Ik maak een praatje met
hun als Mr. Moon. Dat maakt wel indruk.

Onderweg naar Hotel Tibet kom ik mijn kamergenoot Jan Willem tegen.
Hij heeft veel inkopen gedaan. In de lobby tref ik Lenette met
kaarten voor Rina en Yacine, waar ik nog een paar woorden op kan
schrijven. Net als de afgelopen twee avonden eet ik bij Hemingway's:
vegetarische momo's, patat, hot lemon en een sprite (Rs 310), zodat
ik met Weiwei kan skypen. Het is tenslotte vrijdagavond en voor haar
begint het weekend. Ze is druk bezig met voorbereidingen voor het
inschrijven bij universiteiten in Nederland voor een masterstudie.

Zaterdag 24 november. Bij het ontbijt zie ik het merendeel van de
groep voor het laatst. Drie hebben gisterochtend een prachtige vlucht
over de Mount Everest gedaan en doen daar verslag van. Yacine wil
graag sinterklaasinkopen doen in Thamel en stelt voor om een taxi
te delen. Ze zit in een hotel in de buurt van waar ik zit. We passen
net in de taxi. Jan Willem helpt met het inladen. Yacine dringt er
op aan om de taxi te betalen. Ze toont begrip voor mijn budgetkeuze,
ooit reisde ze zelf nog veel goedkoper en ook nu zit gaat ze in een
eenvoudiger hotel overnachten.

Voor de taxi naar Thamel kan afslaan, moeten we lang wachten voor
heel veel scoutingjongeren die op de weg marcheren. Yacine vliegt
morgen terug. De groep vliegt vanavond met ArkeFly, de Nederlandse
budgetmaatschappij met verborgen kosten die een paar maanden per
jaar via Dubai op Kathmandu vliegt. Ik heb er niks dan negatieve
verhalen over gehoord. ArkeFly is simpelweg zwaar af te raden voor
lange vluchten. Doordat ArkeFly één keer per week naar Kathmandu gaat,
is Sawadee gebonden aan een reis met vaste dagen waarop kan worden
gevlogen.

Terug in Thamel

Mijn koffer valt uit de kleine Suzuki wanneer de chauffeur de
achterklep opent. Bij Red Planet krijg ik kamer 111. De dochter van
de eigenaar herinnert me nog en weet dat ik een kamer met een goede
WiFi ontvangst wil. Ze vertelt dat ze begin volgend jaar weer met
haar gezin naar Delhi gaat om te winkelen. Traditionele kleding is
daar goedkoper. Ze is gezellig om mee te praten en ik blijf bij de
receptie zitten om te internetten wanneer de kamer schoon is gemaakt.
Die heeft wel ramen, maar net als de vorige met uitzicht op de gang
en helaas geen zonlicht. Ik krijg een kop Nepalese thee en geef mijn
laatste twee ballonnen aan haar zoontje.

Het is al bijna één uur wanneer ik een taxi naar Boudha neem (Rs 300)
en loop na drie rondjes om de stoepa naar Garden Kitchen waar Carolien
haar laatste lunch heeft. We hebben niks afgesproken, maar het is
voorspelbaar dat ze hier is. En ik heb trek in een pizza, die hier
zeer goed is. Carolien draagt prachtige hindoekleding die ze op maat
heeft laten maken. We praten snel bij en spreken af dat we in december
in Amsterdam bij een Tibetaans restaurant gaan eten. Ze heeft net
als Jan Willem gisteren massage gehad. Prijzig.

Carolien gaat om kwart voor twee uitchecken. De vrouw uit India zit
weer op de kruising bij het straatje richting het Valley Guesthouse.
We zien Carolien nog in een taxi voorbij komen. Het is niet zo vroeg
meer, maar toch wil ik nog een keer naar Kapan lopen. Van de gezinnen
die ik eerder heb bezocht, zijn alleen een paar kinderen aanwezig.
De moeders en Susmita zijn helaas niet thuis. Ik blijf niet lang en
koop nog wat fruit voor ik een taxi terug naar Thamel neem, waar ik
na zonsondergang arriveer.

Iets na zessen kom ik bij het Yak Restaurant waar ik een tafel deel
met twee westerse jonge mannen. Net als de taxichauffeurs van vandaag
zijn ze niet zo spraakzaam. Ik bestel dal tarka, cheese naan en hot
lemon honey. Helaas is er van zeven tot tien uur geen stroom en is
de accu van mijn computer bijna leeg. Ik kan dus maar kort met Weiwei
praten.

Zondag 25 november. Ik blijf langer op de kamer en werk op mijn
computer die vanmorgen weer is geladen. Via QQ heb ik contact met
Weiwei. Zoals gebruikelijk lunch ik bij de bakkerij op het dakterras
en warm lekker op in de zon. De koers is inmiddels 112,75.  Ik haal
nog 12 ansichtkaarten met Thanka-afbeeldingen voor Rs 100.



Uiteraard dineer ik weer bij de Yak. Mijn jonge tafelgenoot zit met
een koptelefoon op. Ik heb oogcontact met een Nepalese vrouw en haar
dochtertje, twee tafels verderop. Er zit een westerse man van middel-
bare bij hun aan tafel met een petje op. Het meisje is druk.
De moeder vraagt of ik haar even kan overnemen. Ik roep dat ik helaas
geen ballonnen meer bij me heb.

Na het eten bestel ik een fruitsalade, want het is nog vroeg.
De jonge Nepalese moeder blijft oogcontact met mij zoeken. Ze zijn
inmiddels verhuist naar een tafel in aan de rand van de zaal, waar
je knusser zithoeken hebt. Na het afrekenen loop ik bij hen langs.
De vrouw vraagt me hoe oud ik ben en de man vraagt me om te gaan
zitten. Hij komt uit Wales. Thuis heeft hij een vrouw uit Nepal en
dit is volgens hem zijn 'girl friend'. Dat kan dus. Zijn vrouw komt
hier in februari. Het meisje is nog steeds druk. Hij adviseert me
om een volgende keer naar Lumbini, de geboorteplaats van Boeddha
te gaan. En dorpen in de omgeving.
Ik mag zijn vriendin wel hebben...

Maandag 26 november. Vanmorgen moet ik in het donker douchen.
Gelukkig komt er ligt van de gang via hoge ramen in de badkamer.
Ik pak mijn koffer in en neem een extra T-shirt met deodorantlucht
in mijn fotorugzak zodat ik in Dubai van shirt kan wisselen. En ik
hoop dat de koffer niet meer dan 20 kilo weegt. Ik zoek de warmte
in Thamel op en praat met Nasreen van de Local Women's Handicrafts
winkel.

Nasreen wil graag een online winkel beginnen en vraagt me of mijn
vrienden in China kunnen helpen met het importeren van stoffen.
Ze heeft het over aantallen van 1000 meter! Toevallig dat ze net als
ik elektronica en IT heeft gestudeerd. Rond twaalf uur lunch ik bij
de Yak: plain naan, plain curd en hot lemon honey (Rs 179). Daarna
neem ik afscheid van de winkeliers rond de wolwinkel bij mijn eerste
hotel en koop een spinazie quiche voor tijdens de terugreis bij mijn
favoriete bakkerij. Waar ze me overigens nog steeds niet herkennen.
De man bij de kassa kijkt alleen naar het geld.



Rond één uur neem ik een taxi naar het vliegveld. Het is drukker dan
verwacht. En op het vliegveld staat er al een rij buiten het gebouw
bij hal B waar ik moet zijn. Ik smokkel een beetje en sluit me aan
bij een groep Koreanen. De eerste controle is een scanner voor de
bagage. Daarna loop ik naar de Balie van Jet Airways India en kan
snel inchecken.
Mijn koffer weegt net 19 kilo en wordt al doorgelabeld naar Amsterdam.
Op de één of andere manier vertrouw ik dat niet helemaal, want alles
ziet er hier zo amateuristisch uit, alsof je tientallen jaren in de
tijd terug bent gegaan. Ik krijg boardingkaarten voor de vluchten
naar New Delhi en Dubai.

Een verdieping hoger vul ik een departurekaartje in een sluit me aan
in een lange rij voor de immigrations waar een stickertje en stempel
in het paspoort komt. Daarna weer een rij, nu voor de security, voor
vrouwen en mannen apart vanwege het fouilleren. Wat hier overigens een
lachertje is. Ik kan nog net naar het toilet en aansluitend boarden.
Met de eerste bus naar het toestel. Onderaan de trap is nog een hand-
matige controle en komt een stempel op de boardingkaart. Het duurt
daarna vrij lang voor de rest in het toestel zit.

Met een half uur vertraging gaat het dan richting New Delhi. Het is
koel aan boord. Ik heb kip met een redelijk pittige curry en twee
kleine broodjes, een zoet toetje, een flesje water en aansluitend
thee. Stewardess Joselin mag er wezen: prachtig lang haar waar ze
veel aandacht aan heeft besteedt en een strakke zwarte broek.

New Delhi Airport, India

Jet Airways India verzorgt mijn vluchten naar New Delhi en Dubai.
Ik had twee en een half uur overstaptijd, dat is nu iets korter
geworden. Ik volg de borden `transfer´ en kan na een controle van
mijn boardingkaart nogmaals door een scanner. Daarna volgt een grote
en moderne hal met winkels en restaurants. Na een maand Nepal in een
compleet andere wereld! Ik loop direct maar door naar Gate 8B waar
ik voldoende tijd heb voor de aansluitende vlucht.
De buitentemperatuur is 26 graden. Binnen is het aangenaam.

Terwijl ik ik bij de gate zit, komt er iemand langs om paspoorten te
controleren. Er blijkt dat ik nog een stickertje op de achterkant van
mijn paspoort krijg. Voor Dubai? Ze vragen bij de balie namelijk of
dat mijn eindbestemming is. Hoe dan ook, ik kan mee. Het toestel zit
niet geheel vol, er gaat zelfs bagage uit van passagiers die niet op
zijn komen dagen. Ik heb stoel 18F boven de vleugel naast een nooduit-
gang. Lekker veel beenruimte, maar de idioot naaste me gaat nogal
breed zitten en neemt zelfs meer ruimte dan de armsteun. Ik durf er
niks van te zeggen en zit bijna tegen de deur geplakt. Weer kies ik
een maaltijd met kip. Dit keer iets royaler dan bij de vorige vlucht.

Dubai Airport, Verenigde Arabische Emiraten

Na circa drie uur draait het vliegtuig boven zee om vervolgens boven
een prachtig verlicht Dubai te landen. De lucht is helder en het
laatste deel van de vlucht waren al veel lichten van steden, wegen en
eilandvormen van de Verenigde Arabisch Emiraten te zien. De transfer-
balie heb ik snel gevonden.

Ik heb maar liefst vijf en een half uur overstaptijd en mag over
anderhalf uur terugkomen voor ik mijn boardingkaart kan krijgen voor
de nachtvlucht van Garuda Indonesia naar Amsterdam, die even voor
vier uur vertrekt. Garuda maakt hier een tussenlanding vanuit Jakarta
om te tanken.

De toiletten op het vliegveld zijn niet echt schoon. Een grote
Arabische tokkiefamilie met veel kinderen zorgt voor wat afleiding.
Ze gooien gewoon hun jassen op de vloer en gaan spelletjes doen.

Drie uur voor vertrektijd zie ik GA 88 van Garuda op de schermen
verschijnen en kan bij de balie een boardingkaart krijgen. Ik moet
het stickertje van de doorgelabelde bagage ook laten zien. Tot mijn
verbazing krijg ik een stoel bij het raam aangeboden.
De hal met gates is een stuk aangenamer met allerlei voorzieningen,
inclusief prayer rooms. Ik begin steeds meer moeite te krijgen om
mijn ogen open te houden en ruil de contactlenzen om voor mijn bril.
Ik krijg een sms: "Dear Guest, Welcome to the UAE. Enjoy the best
network coverage and other unmatched services only with Eitsalat."
Van de vaste computers die ze hier hebben staan, is maar een klein
percentage te gebruiken en er is geen onbeperkt gratis internet.

Het boarden gaat erg rustig. Ik zit op stoel 19A in een Airbus A330
200 met een 2 - 4 - 2 indeling. Net voor de toiletten, maar daar heb
ik weinig last van. Het toestel blijkt maar voor circa de helft
gevuld te zijn. De plek naast mij blijft bijvoorbeeld leeg. Het
hoogseizoen voor Indonesië is voorbij. Kennelijk kunnen ze zien
welke passagiers nieuw zijn, want ik krijg een welkomstdrankje en
even later een menukaart voor het ontbijt. Kort daarop krijgt de
rest ook drinken en een broodje met rundvlees of cake waarmee we
de nacht in gaan.

Om mezelf meer moe te maken kijk ik naar een film uit Indonesië
'Malaikat tanpa sayap'. Een heel aardig familiedrama over donorschap
met vooral goed spelende jonge acteurs.

Dinsdag 27 november. Garuda serveert een typisch vliegtuigontbijt
met omelet, worst, groene boontjes en roti, yoghurt, fruit en een
broodje met boter en jam.

Schiphol

Het toestel komt boven Flevoland en draait rond Amsterdam om ver-
volgens om twintig voor negen in noordoostelijk richting te landen.
Ik ben snel door de douane en mijn koffer verschijnt na een bezoek
aan het toilet ook al op de bagageband. Om kwart over negen zit ik
al in de trein en heb al een sms van Weiwei. Oud-rechter Floor uit
mijn groep heeft me op het idee gebracht om kikkers en muizen te
kopen, waar hij ook dol op is. Het is nog geen 5 december, dus ik
ben nog op tijd!

Dat was Nepal. Een prachtig land met vriendelijke mensen. Het is
opvallend dat twee mensen uit de groep zijn gevallen. Hanneke en
Jan Willem waren de slachtoffers. Je moet goed uitkijken waar je
loopt. Het is me niet duidelijk geworden waarom entreeprijzen in
korte tijd zo zijn toegenomen. Is dat echt bestemd voor de
'heritage' of verdwijnt het in de zakken van corrupte heren?
Nepal is langzaam een dure bestemming aan het worden. Je moet als
budgetreiziger meer je best doen en de toestroom van naïve en
makkelijk betalende westerlingen maakt het er niet makkelijker op.

Een volgende keer zou ik heel graag meer van het platteland willen
zien. Dat kan wel even gaan duren. In de tussentijd hoop ik dat ze
de wegen verbeteren en iets aan zwerfvuil doen. In het algemeen
hoop ik dat de armoede afneemt, positie van vrouwen verbetert,
discriminatie verdwijnt, scholen toegankelijker worden, gezondheids-
zorg verbetert, en ze goede oogsten zoals die van dit jaar blijven
houden. Maar dat zal door de cultuur en één van de meest rampzalige
regeringen ter wereld wel een illusie zijn.

Johan (28 december 2012)