Den Haag, 12 januari 2007
Winternachten - internationaal literatuurfestival
Thema: ontdekkingsreizigers


Vanaf Den Haag CS is het ongeveer een kwartier lopen naar het Spui,
waar ik om zes uur bij het filmhuis met Cora heb afgesproken. Ze heeft
een tafeltje gereserveerd.

Windvlagen rond het stadhuis doen mijn haar in de war raken. Ik realiseer
me dat ik naar de kapper moet. In de ruit van een café probeer te zien of
ik er nog een beetje toonbaar uit zie.
Bij het filmhuis aangekomen, zie ik Cora nog niet. Ik kijk even naar
binnen en zie mensen die bezig zijn met voorbereidingen voor de avond.
Wanneer ik me omdraai, komt Cora vanuit het donker recht op me
toelopen. Ik twijfel een fractie van een seconde of het haar wel is.
Ze is bijzonder gekleed in een elegante, halflange, lichtbruine jas.
Die heb ik nog niet eerder gezien. En wat te denken van die dikke
halsketting. Een geheel andere Cora. Verrassend!

"Wat ben je hip gekleed!"
We begroeten elkaar met een kus. Daarna trek ik haar tengere lichaam
naar me toe voor een warme omhelzing. Dat is er de vorige keer
nauwelijks van gekomen. Ze was toen afstandelijk, maar dat vond ze
misschien ook van mij.
Ik vraag of ze thuis is geweest om zich om te kleden.
"Nee."
"Dus je bent in deze kleding naar je werk geweest?"
"Ja!"

In het filmhuis nemen we het laatste tafeltje voor twee aan de lange
rij tegen de muur. We zijn de eerste eetgasten. Cora legt het programma
voor vanavond op tafel. Ik laat haar een keuze maken. En die komt
wonderlijk overeen met wat ik zelf in gedachten had.

Ze bestelt een glas rode wijn en een glas water, ik neem Spa Groen.
We proosten op mijn initiatief alsnog op 2007: "Op een Spaanstalig
jaar!"
Cora denkt er serieus over om een snelcursus Spaans te volgen.
Als voorgerecht neemt ze Bangkoksoep. Hoofdgerecht Lasagne.
Voor mij een maaltijdsalade die de naam ‘Tati’ draagt.

Ik geniet van de soepetende dame tegenover mij.
Ze biedt me een lepel aan, maar ik wacht daar liever nog even mee.
"Dat ziet er erg heet uit."
Wanneer de soep voldoende is afgekoeld, neem ik ook een paar lepels.
De eetzaal is ondertussen volledig bezet.

Het duurt even voor ik doorkrijg dat het meisje met het staartje dat
ons bedient, het rokende meisje is van de avond toen ik hier was voor
An Angel At My Table. Ze heeft vandaag enorme oorringen in, maar
opvallender is haar decolleté. Minstens de helft van haar borsten zijn
te zien. Dat leidt nogal af.

"Foto!", zeg ik wanneer het hoofdgerecht op tafel staat.
Gezamenlijk eten, is één van de dingen die ze het meest mist sinds
ze alleen woont.

Ik zeg dat ik een verslag heb gemaakt van het optreden van Theo Nijland.
En ook van de muurreclamewandeling.
"Schrijf je ook een verslag over vanavond."
"Weet ik nog niet; dat hangt van de inspiratie af."

'Mijn zus reageerde op het verslag van vorige week dat ze het boek dat
jij las ook had gelezen; dat ik het boek ook mooi zou vinden."
Cora heeft het inmiddels uit en is alweer aan een nieuw boek
begonnen.
Mijn plagerige opmerking dat ze véél ouder is en daardoor véél meer
gelezen heeft, wil ze graag verdedigen door te zeggen dat ze bijna
geen leesvrije periodes heeft. Ze wil van me weten waarom ik een
liefhebber ben van het werk van W.F. Hermans.

Ze wil koffie met iets erbij. Het afleidmeisje somt op wat er allemaal
als dessert te krijgen is. Cora gaat kiest aardbeienkwark. Ik realiseer
me dat ik redelijk vol zit en zie af van een stuk appeltaart.
Ik wil alleen citroenthee.
Wanneer Cora ziet hoe royaal ik de inhoud van kuipje honig in de thee
doe, zegt ze: "Bestel je citroenthee, ga je de smaak bederven!"
"Maar het is zonde om te laten staan."
"O..., is dat de reden!"

We delen het kwarktaartje: een klein stukje op een heel groot bord.

Vanuit de eetzaal gaan we binnendoor naar het theater.
Om 20.10 begint in de Grote Zaal een voordracht van Cees
Nooteboom met aansluitend onder leiding van Maarten Asscher een
gesprek waar Lieve Joris bij aanschuift.
We nemen vooraan plaats en kijken naar de mensen die de zaal
binnenstromen en een plekje zoeken. Volgens Cora pas ik niet zo
bij dit publiek, "Qua leeftijd".
"Schuin achter ons zit een heel mooi meisje in een groen truitje."
Maar inderdaad, weinig jeugdigen.

Luide krekelgeluiden, die ook klonken toen wij de zaal betraden.
Cora vindt het maar irritant. Wanneer het publiek zit, gaat er een
wekker af en worden de wereldbolballonnen die boven het podium
hangen opgetrokken.
Cees Nooteboom neemt op het podium plaats. Zijn voordracht zou
volgens het programma gaan over het gedroomde Nederland. Zoals
vaker gaat zijn verhaal van vanavond over zijn liefde voor Spanje.
Ik heb onlangs zijn boek "De omweg naar Santiago" gelezen. Veel
elementen uit dat boek komen in de boeiende voordracht aan bod.

Hoofdthema van het gesprek na afloop is het noorden versus het
zuiden. De volksverhuizing van zuid naar noord. En verschillen
tussen die gebieden. Zowel landelijk, Europees en ten opzichte van
Afrika.
Het noorden iets koels en afstandelijks, terwijl het zuiden warmer
is met een grotere sociale verbondenheid. Maar zuiderlingen zijn
weer lui en onbetrouwbaar.
Ach ja, clichés.

De zaal zit nagenoeg vol en het publiek luistert aandachtig.
Nooteboom heeft kritiek op de technologische ontwikkelingen in
Nederland en de kille en vluchtige contacten die sociale
verbondenheid wegnemen.

Voor zowel Nooteboom (Spanje en Latijns-Amerikaan) als Joris (met
name Congo en Mali) heeft het zuiden een bijzondere aantrekkingskracht.
Maar het blijven Nederlandstalige schrijvers, die aan respectievelijk
Nederland en Vlaanderen verbonden zijn.
Beide auteurs zijn 'ontdekkingsreizigers' die nog op een onbevangen
manier de ‘zuidelijke’ landen proberen te portretteren. Ze zitten
vol anekdotes om hun antwoorden te illustreren en ‘omzeilen’ sommige
vragen eenvoudigweg met minivoordrachten. Het blijven vertellers.

De voordracht en het gesprek hebben indruk op ons gemaakt. Ik vertel
van de warme persoonlijkheid van het Poolse meisje dat ik een paar
jaar geleden in Zwitserland leerde kennen. Wanneer ik iets
voorovergebogen zit en naar de mensen kijk die opnieuw in de zaal
plaatsnemen, aait Cora me over mijn rug.

We blijven in de Grote Zaal zitten voor een optreden met Marokkaanse
muziek: "Gnawa Blues met Majid Bekkas". Helemaal links, op de voorste
rij zit een Marokkaanse man bijzonder te genieten. Dat zie ik aan zijn
motoriek. Achter hem zit het mooie-meisje-in-het-groene-truitje.
Rechts vooraan zitten nu vier Marokkaanse meisjes. Van rechts naar
links neemt de hoeveelheid kleding toe. Het meisje helemaal rechts
draagt iets met korte mouwen en het meisje helemaal links is helemaal
in bruin en zwart gekleed, inclusief een hoofddoekje.

In de pauze, van het matige muziekoptreden, lopen we binnendoor
naar het filmhuis en hebben nog net tijd voor een glas fris.
Vervolgens nemen we plaats in zaal 6 voor het zien van een keuze
uit filmpjes van animatiefilmer Gerrit van Dijk.
De maker kondigt zijn filmpjes met een zwaar noordelijk accent zelf
aan: "Dit zijn tien maatschappijkritische filmpjes van elk 3 minuten
uit het jaar 1979, aangevuld met een filmpje dat ik jaren later
speciaal voor het filmmuseum heb gemaakt."
Van Dijk waarschuwt dat elk filmpje met dezelfde leader begint.
Dat werkt bij mij in eerste instantie op de lachspieren, maar gaat
vervolgens vervelen.

Het zijn protestfilmpjes. Soms een beetje komisch. Ze werden
maandelijks op televisie uitgezonden en hadden altijd een actueel
thema. Sommige doen wat oubollig aan. De maker zelf is geheel in
zwart gekleed, inclusief een grote zwarte hoed. Als een echte
kunstenaar. Een sympathieke man.
Enkele bezoekers verlaten de zaal voortijdig. Op de voorste rij zit
een stel dat meer aandacht voor elkaar heeft dan voor de filmpjes.
Tongzoengewijs.
We blijven nog even in de filmzaal napraten.
Cora heeft enkele gebeurtenissen zelf bewust meegemaakt.
Daar zitten we dan, toch nog samen in de bioscoop na de pijnlijk
mislukte afspraak voor An Angel At My Table.
(Ze was met een jeugdvriend gaan eten. Ik ben alleen gegaan. En zij
twee dagen later ook).

Ze pakt het programma er weer bij en wil in de zaal blijven wachten
op een Jules Verne verfilming uit 1970 van Zeman. Maar ik heb het wel
gehad. De avond was druk. Ze heeft haar hand op mijn hand gelegd, op
de armleuning tussen ons in. Ik leg vervolgens weer mijn andere hand
op haar hand.
"Zal ik nog met je meelopen naar het station?"
Ik wacht even met antwoord geven. Na een halve minuut knik ik
instemmend. Uiteraard.

Ik kijk naar de mensen die in het filmhuis drinken en stel voor om nog
even te blijven. De rustige sfeer van pratende mensen aan de tafeltjes
is aangenam. We drinken uit flesjes met een rietje.

Daarna lopen we langzaam naar het station. Een groen laserlicht
beschijnt vanaf het theater de gebouwen aan de overzijde. Er worden
figuren afgebeeld. Stipjes verspringen tegen de gevels. Ik ben afgeleid.
Cora: "Het blijft maar doorgaan, hè. Dat voortdurende observeren!"

In de stationshal ziet Cora met een getraind stationsbordenoog dat ik
nog ruim twintig minuten moet wachten. Ze stelt voor om nog een
rondje te lopen. Afscheid uitstellen.
Haar handen zoeken mijn lichaam en innig verlaten we de hal.
"Waar gaan we dat rondje lopen?", vraagt ik.
"Weet ik niet."
"Twintig rondjes om die klok?"
"Okay."

Op het plein staat een grote klok met zebrastrepen op een paal waar we
op aflopen. Maar eerst vraag ik of ze wil draaien, zoals we op het
strand deden?
"De ondergrond is hier minder zacht!"
"Niet zo snel en niet zo lang", zeg ik geruststellend.

Wanneer we over het Malieveld naar de stad kijken, verkondigt Cora
dat Den Haag een prachtige stad is. Ik beaam dat.

Omdat rond-de-klok-lopen ons weer dronken dreigt te maken, stel ik
voor om een groter rondje te maken, inclusief de zwarte wegwijzer.
Dat doen we. Het rondje is een lemming geworden.
Een passant scheldt tegen iedereen die hij tegenkomt. Het zijn orte
scheldzinnen waarin het woord "fucking" veelvuldig voorkomt.
De Frank Booth van Den Haag.

"Ik ben de tel kwijt."
"Wanneer jij ‘twintig’ roept, dan stoppen we."
Er is een busje op het plein komen staan met koffie of soep voor
daklozen. Eerst dacht ik dat het een methadonbus was. Cora is
nieuwsgierig. Een tiental mannen staan te wachten. Wanneer we gearmd
voorbij lopen, hoor ik één van de mannen suggereren dat ik het
meisje maar moet verkrachten.

"Ga je nog spannende dingen doen in het weekend?"
"De agenda is nog helemaal blanco. Ik ga naar het strand. En jij?"
"Nog geen idee. Er ligt nog genoeg."
"Jij verveelt je nooit?"
"Inderdaad."
Bij spoor 6 zien we dat we nog zo’n vijf minuten hebben.
Cora zegt dat ze ooit de wereld zal verbeteren.
"Dat is mooi. Ben je je aan het oriënteren?"
"Nee, nog niet."

Ik maak een opmerking dat ze soms raar doet.
Afstotend gedrag.
Cora: "Je hebt een vreemd beeld van mij gevormd."
Ik: "Wanneer het om zelfstandigheid of regelmaat gaat, dan kun je rare
uitschieters maken."
Niet echt tactisch om dit te zeggen, op zo’n mooie avond. Dan doe ik
net zoals haar: het mooie bagatelliseren. Exact wat ik haar verwijt.
Ik probeer het te verzachten door iets te zeggen waar ze het helemaal
mee eens is: "Principes zijn er om van af te wijken."
Ze blijft glimlachen.

Twee minuten voor het vertrek van de trein is het hoog tijd voor een
afscheidskus. Ik doe mijn armen onder haar jas en trek haar naar me
toe en wrijf met mijn handen over haar rug.
Wanneer het fluitje klinkt, spring ik in de trein.

Johan