Oek de Jong



Hokwerda's Kind (2002)

Een passage uit de tekst op de achterflap: "In Hokwerda's
Kind gaat het om liefdesverhoudingen. Met mededogen en
precisie exploreert Oek de Jong de intimiteit van geliefden
en beschrijft hij hun verwachtingen en illusies, hun bedrog
en zelfbedrog."

Hoofdpersoon is een jonge vrouw genaamd Lin. In wezen gaat
het in dit boek vooral over de contacten die Lin heeft met
de mannen in haar leven. De hoofdmoot daarvan bestaat uit
de relatie die ze met de dierlijke, eenvoudige arbeider,
Henri heeft. Maar ook Lin is soms tamelijk oppervlakkig,
basic, cultureel gezien weinig ontwikkeld. Er zitten veel
directe vrijscenes in, vooral van Lin met Henri. Waar ze
een soort van haat-liefde-verhouding mee heeft. Want Henri
is als een magneet, Lin geraakt niet los van hem. Wat ze
ook probeert. En dat maakt dit boek vooral zo fascinerend.


Enkele citaten:

"Ze was zo licht, ze bewoog zich zo licht en gemakkelijk.
Het leven had nog niets van zijn zwaarte in haar achtergelaten."

"Die hand op haar onderrug, daar was ze voor bezweken, ook al
zou ze het zichzelf nooit willen bekennen. [..] Lin moest
erom lachen, ze werd er warm en vrolijk van, even degene die
ze zou willen zijn."

"Het verwarde haar dat ze met hem mee had gewild, ook al had
hij haar gekwetst."

"[..] en nu zweeg hij, plette haar onder de druk van zijn
zwijgen en pas toen hij voelde dat hij haar getemd had, begon
hij te praten."

"Ik heb eens een tijd in Spanje rondgetrokken. (episode Marcus)"

"Met tegenzin, maar toch gedwee, beantwoordde ze zijn vragen
en onderwijl werd haar blozen alsmaar heviger. [..] ze voelde
een onstelpend verlangen om hem alles over zichzelf te
vertellen, om eindelijk iemand alles te vertellen. [..] Henri
keek haar aan, tartend, met zijn lichtblauwe ogen."

"Ze miste hem. Het was alsof hij in haar lichaam een afdruk
had achtergelaten. Maar hoe kon ze iemand missen die haar
slecht behandeld had?"

"Ze werd somber. Was het niet allemaal komedie, een zinloos
spel, een spel waarin ze elkaars gevangenen waren?"

"Met zijn duimen duwde hij haar nog verder open. Lin, die
zich op haar ellebogen had opgericht, keek toe en dacht aan
de duimen en vuile duimnagels van een Spaanse boer die haar
had laten zien hoe je het vel van een rijpe vijg openlegt
om hem leeg te zuigen."

"Op straat merkte ze weer hoe haar lichaam veranderd was, er
zat iets behaagzieks in, het wilde gezien worden."

"In een oogwenk probeerde ze Henri te peilen, dat wil zeggen,
de mate van zijn vermoeidheid, de mate van zijn geslotenheid."

"Henri hield ervan om dingen die goed waren te herhalen
[..] Ze hield van herhaling en regelmaat, ze wist dat ze
gedijde in een leven met vaste patronen."

"Tenslotte moest zij het ontgelden. Zijn achterdocht richtte
zich op haar."

"[..] ze wilde praten, vertrouwelijke dingen zeggen, nadat ze
elkaar twee weken hadden moeten missen."

"[..] als dieren lagen ze bij elkaar, steeds vertrouwder met
elkaars lichaam."

"[..] bang dat er een eind aan deze sprookjesachtige toestand
zou komen als ze hem benoemde."

"Het was een nieuw gevoel dat haar in die paar seconden van
een terloopse blik overweldigede. Ze was met deze man begaan,
ze wilde hem helpen."

"Hij was een verlegen en zachtaardige man. [..] Lin was bang
voor hem. Hoe zachtaardig hij ook leek, toch was ze bang voor
hem."

"Henri keek naar zijn vriend, zijn oudste vriend. Hij had Lin
wel met hem willen delen. 'Ik maak een paar foto's van
jullie' zei Alex."

"Ze trok haar kleren voor hem uit en liet zich met tegenzin
fotograferen op het bed en in de badkamer. Henri schoot het
rolletje vol. 'Het is alsof je afscheid van me aan het nemen
bent,' zei ze."

"Ze zei niets. Dat had ze na vijf maanden met Henri wel
geleerd: woorden op zich laten afketsen."

"Ze had verlangd naar iemand die ze nooit meer wilde zien.
[..] Na zes weken leek het ergste achter de rug."

"Was het mogelijk dat een verhouding zich ontwikkelde ook als
je elkaar niet zag? Zijn houding was veranderd. Langzaam
maar zeker naderden ze elkaar."

"Henri verbaasde zich over het kinderlijke vertrouwen waarmee
ze zich aan hem kon overgeven: nergens was haar lichaam
verkrampt."

"Nog steeds was hij de fotograaf: hij bewoog zich geroutineerd
onder het nieuwsgierig oog van de toeschouwer, hij wist
zichzelf onzichtbaar te maken, iemand waar men al gauw niet
meer op lette."

"Veel liever hoorde hij haar bovendien praten, zodat hij
gelegenheid had haar in zich op te nemen en uit te rusten
van het harde werken van de afgelopen weken."

"Maar waarom onrust? Waarom onrust nu? Wat viel er te vrezen?
Hij was lief en lief voor haar. Waarom altijd angst?"

"Onder het eten trok Jelmer zich steeds meer terug, terwijl
terzelfer tijd zijn verlangen alleen maar toenam.
Hij praatte te veel en werd voor haar steeds ongrijpbaarder."

"Nadat ze een tijd zo had gelegen, om te wennen, wilde ze
hem wel dichterbij laten komen en trok hem over zich heen."

"Waarom maak ik me altijd zoveel zorgen? Als het met Jelmer
misloopt, als alles misloopt, kan ik toch altijd terug
naar de gewonen dingen?"

"Met grappen probeerden ze lucht te brengen in de situatie,
maar het lukte niet, elke opmerking klonk geforceerd.
Het zwijgen werd steeds drukkender. Ze vermeden het om
naar elkaar te kijken."

"[..] er vielen steeds grotere gaten in haar aandacht."

"'Als iemand me bedriegt,' zei ze, 'is het afgelopen.
Daar kom ik nooit meer overheen.'"

"Deze manier van groeten beviel haar. Oude vrienden waren ze
nu. Nu kon er misschien gepraat worden."

"Ik bedrieg je, dacht ze, haar hoofd tegen het zijne, ik heb
je al drie keer bedrogen, en je hoort niet wat ik denk
terwijl ik zo dicht bij je ben, je merkt niets aan me en
ik, ik kus je gewoon."

"[..] 'jij wilt een vrouw zonder problemen, je ergert je
alleen nog maar aan mij, ik voldoe niet meer.'"

"In de manier waarop hij haar had toegelachen, had hij iets
terughoudends gevoeld, een aarzeling. In de manier waarop
ze langs hem reed hetzelfde, terughouding, alsof ze elkaar
pas kenden."

"Toen ze opstonden was de verwijdering alweer voelbaar."

"Nee, het wilde niet. Elke aanraking van Jelmer maakte
een gekunstelde indruk."

"Henri met zijn rommelige en moeilijke leven dat haar zoveel
dieper raakte dan al die gestroomlijnde carrières en prefab
levens in Jelmers leven."

"Jelmer, haar vertrouweling, hij die haar altijd hielp, die
haar kende."

"Hij nam haar mee naar Parijs, voor een lang weekend, in de
hoop daar te achterhalen wat hen de afgelopen maanden zo
van elkaar verwijderd had. [..] Hij luisterde goed.
Eindelijk was er weer iets tussen hen."

"Ze schrok. Alles wat ze zichzelf had wijsgemaakt werd in
één klap weggevaagd. (Een ogenblik was Henri tevreden: hij
was gezien.)"

"Henrilief, schreef ze, laat me alsjeblieft met rust,
ga weg, dit heeft geen zin!"

"'Blijf je altijd bij me?' vroeg ze keer op keer als ze bijna
klaarkwam, 'blijf je altijd bij me?' Zijn antwoord betekende
niets meer."

"[..] zo verbaasd en verward had door te veronderstellen dat
ze met hem brak omdat ze zwanger was."

"Het was of nu pas, nadat ze haar bedrog had bekend en
Jelmers gewondheid had gezien, ten volle tot haar
doorgedrong wat ze had gedaan."

"Ook in háár houding bespeurde hij iets zwaks: ze was niet
zichzelf, ze paste zich aan.
Ze is een overlever, dacht hij opeens. Als er iets is dat
haar bepaalt, dat is het dat: overleven. Van jongs af aan
heeft ze niets anders gedaan."

"[..] haar mond was door de tong van een ander gevuld, ze
was bedoezeld, ze was niet meer van hem."

"'Dat is emotie, dat is verwarring, dat is iets dat sterker
is dan een concert van je moeder.'"

"Kon je ooit van de levenden houden zoals je van doden
hield, vrijuit, zonder strijd?"

"Hij boezemde haar afkeer in. Walgelijke man, dacht ze,
walgelijke man. Iemand moest die woorden uit haar hoofd
halen. Al wekenlang hoorde ze scheldwoorden als ze naar
hem keek."

"Toen ze naar binnen ging, was het er weer: angst, jezelf
een houding geven, je schrap zetten, op je hoede zijn.
Maar ze was er zo aan gewend dat ze het nauwelijks opmerkte,
niet meer dan een lichte schaduw was het, iets dat haar
begon te bedrukken."

"Een hele tijd stonden ze tegen elkaar aan, zonder iets te
zeggen. Dat hielp altijd. Ze kreeg weer vertrouwen.
Ze wilde altijd zo dicht bij hem zijn als nu, dan kon er
niets gebeuren, niets tussen hen komen."

"[..] verlegen en lief naar hem opkeek. Zo moet ze altijd
zijn, dacht hij. Want dikwijls leek ze hem te minachten en
trok ze zich terug in zichzelf."

"Toch reed ze noordwaarts, naar Friesland. Misschien rijd ik
wel naar Zweden, dacht ze. Wel een mooie taal, dat Zweeds,
zangerig. Zweden waren terughoudend, dat beviel haar.
Er was die ruimte."

"Zat het helemaal goed tussen haar en Henri? Ze wist het niet.
Kon het ooit helemaal goed zijn? Bestond dat? Dat je nergens
meer bang voor was? ..."

"Waarom had hij macht over haar gekregen., waarom had ze zich
aan zijn macht overgeleverd? Is er iets, dacht ze, waarover
meer gelogen wordt dan over de liefde?"

"Er zat een logica in gebeurtenissen, er was een oneindig
ingewikkelde keten van oorzaak en gevolg, en er was toeval,
de onvoorziene constellatie, die je nooit had kunnen
voorspellen."